Vrijdag 26 maart

Ik begin ook met dit verslag maar een nieuwe pagina. Dat scheelt voor degenen die het regelmatig volgen, een heel stuk scrollen.

Er is weer van alles gebeurd in de afgelopen dagen. Twee kleinkinderen en een schoonzoon waren jarig. Lineke heeft ontdekt hoe je via internet met de post een zelfgemaakte kaart kunt sturen. Het skypen is een beetje op de achtergrond geraakt. We bellen nu wat meer via Skype. Ook het krabbelen op Hyves raakt wat uit de belangstelling. Misschien ligt het ook wel wat aan ons, want we zijn de laatste tijd nauwelijks op geregelde tijden thuis...

Vorige week zaterdag is Lineke met Nelly Kleijn naar een 'saamtrekdag' geweest van de vrouwen uit alle zwarte en zendingsgemeenten van ons kerkverband in de omgeving. Dat was een mooie belevenis! Bij de grens van Soshanguve was een oploop: demonstranten die klaagden over het niet nakomen door de regering van beloftes, zoals water en electriciteit voor elk huis in de townships, waren autobanden aan het verbanden op een kruispunt, terwijl aan de andere kant van de straat de politie het wat aankeek, klaar om in te grijpen. De sfeer was niet bijzonder grimmig, maar zoiets kan gemakkelijk uit de hand lopen.

De kerk waar de meeting gehouden werd, zat vol met vrouwen uit Mamelodi en de verschillende gemeenten in Soshanguve. Nelly Kleijn hield er een verhaal over wat er allemaal aan hulpverlening gebeurt vanuit de kerk. Er werd veel gezongen, en er was een maaltijd bij. Er werd gecollecteerd voor de onkosten. Intussen werd er gezongen. Toen de bakjes rond waren, werd de opbrengst geteld, en gingen ze opnieuw rond, terwijl er een nieuw gezang werd ingezet: blijkbaar was er niet genoeg opgebracht! Dat ging zo een aantal keren door. Een idee voor onze diakenen...?

's Zondags hoefde ik alleen in de avonddienst te preken. Om de diensten heen zijn we nog weer bij wat gemeenteleden op bezoek geweest. Onder anderen bij de bouwer van het orgel in de kerk, die door heel Zuid-Afrika, maar ook in Namibië en Zimbabwe heel wat orgels in onderhoud heeft.

Maandag was een vrije dag: mensenrechtendag. Dat is hier een officiële feestdag. De datum viel eigenlijk op zondag, maar dan krijg je de maandag erop vrij van school en van je werk. Wij waren 's morgens uitgenodigd op een bijzondere verjaardag, die gevierd werd met een 'boere-ontbyt', in de tuin van een huis, ergens een heel eind buiten de stad. Er stond een batterij skottelbraais klaar om eieren en spek te bakken en tafels vol met eten en drinken. Het was een bijzonder en gezellig feest. En heerlijk dat dat allemaal lekker buiten kan!

Hier is intussen de herfst begonnen. Je merkt het aan het korter worden van de dagen. En in de nacht koelt het af tot een graad of 15. Het weer kan trouwens van dag tot dag wel behoorlijk verschillen. Het kan overdag nog wel broeierig warm zijn. We slaan dit jaar het Nederlandse voorjaar over! We horen van de kinderen wel, dat ze na de lange koude winter genieten van de eerste dagen dat de lentezon erbij komt.

Wij zouden deze week eigenlijk drie dagen naar br. en zr. Joop en Joke Parre toe. Voor veel mensen die een relatie met Zuid-Afrika hebben, is hun naam wel bekend. Ze zijn al jaren bezig met diverse hulpverleningsprojecten in dit land. Ze zijn nu een paar weken helemaal in het Oosten met een nieuw project aan de gang, dicht bij de grens met Mozambique - en daar zouden we gaan kijken: een dag rijden heen, een dag daar om rond te kijken, en dan weer een dag rijden terug. Maar door verschillende omstandigheden kwam dat toch niet goed uit - helaas! We hopen binnenkort nog wel met hen een project te bezoeken hier in de buurt.

Die drie dagen zijn uiteraard wel weer op een andere gevuld. Ik ben dinsdag met Lineke naar de vrouwenvereniging geweest! Het is hier gewoonte dat niet alleen de jeugdverenigingen, maar alle Bijbelstudieverenigingen een paar keer per jaar bezocht worden vanuit de kerkenraad. Alle ouderlingen zijn daarvoor ingeroosterd. Maar deze vrouwenvereniging vergadert op een ochtend, en dat is voor de meeste ouderlingen een lastige tijd. Vandaar dat ik me heb opgegeven om dit bezoek voor m'n rekening te nemen. De zusters zijn dankbaar voor de betrokkenheid van de kerkenraad bij hun werk. En we hadden een mooie vergadering.

Ik heb deze week aardig wat tijd gestoken in commissiewerk voor de kerkenraad over een al lang slepende kwestie betreffende echtscheiding en hertrouwen. Hopelijk zal het de zaak verder helpen naar een goede oplossing. Huwelijksproblemen en scheidingen komen ook hier in de gemeente voor en kosten veel energie en tijd, ook van de ambtsdragers.

Woensdagmorgen zijn we met een gemeentelid gaan kijken naar een vakantiehuis aan een meer in de omgeving. Ze gaan zelf een paar weken met vakantie naar de Kaap, en wij mogen hun huis in die tijd gebruiken voor als we ons eens even willen terugtrekken om tot rust te komen... We zijn er gisteren meteen voor een nachtje naartoe gegaan, en we hebben genoten van de prachtige omgeving, de vogels, het zwembad op het terrein en de rust. Heerlijk dat je er ook 's avonds nog een eind kunt wandelen!

Zo langzamerhand zijn de plannen ook aardig rond voor de tijd dat Harm en Swan hier straks komen. We bellen of skypen regelmatig met ze, en zij en wij krijgen er steeds meer zin in dat ze komen. We zullen een kleine twee weken met ze op stap gaan: eerst een paar dagen in een huisje in Graskop, aan de Panoramaroute over de rand van de Drakensbergen; dan gaan we naar de Kruger wildtuin, 7 dagen, en dan via nog een overnachting in Graskop weer terug naar Pretoria. De week daarna hebben we voor drie nachten een huisje gehuurd aan de kust van de Pacific, bij St Lucia. En daaromheen hebben we de dagen ook wel nodig om ze iets te laten zien van Pretoria zelf, en een aantal mensen te bezoeken waar ze op de een of andere manier iets mee 'hebben'.

Woensdagmiddag zijn Lineke en ik samen naar Soshanguve geweest, met een gemeentelid dat betrokken is bij de opvang van weeskinderen - doorgaans als gevolg van aids. Het was voor mij voor het eerst dat ik in Soshanguve kwam. Lineke was er dus al vaker geweest met Nelly Kleijn. We bezochten een meisje van 16, dat al sinds ze 13 was de zorg en verantwoordelijkheid had voor drie broertjes en zusjes. Ze woont in een stenen huisje dat van haar grootvader was. Er is door de overheid een kleine uitkering vastgesteld voor zulke kinderen, maar het kost veel tijd en moeite om door de bureaucratische rijstebrijberg te komen voor zo'n uitkering. En het ziet ernaar uit dat de uitkering voor deze kinderen is ingepikt door een tante die wat dichter bij het vuur zit...

We hebben de kerk bekeken van de zendingsgemeente in Soshanguve F4: het oogt als niet meer dan een kale loods, maar het is door de gemeente zelf gebouwd, en ze stellen er een eer in om hierin niet afhankelijk te zijn van hulp van buitenaf! We zijn ook op bezoek geweest bij een van de zwarte zendelingen: een al wat ouder echtpaar met zo ongeveer volwassen kinderen, dat drie jonge kinderen heeft geadopteerd.

Diezelfde avond hadden we nog een bijzondere ervaring: we brachten een kraambezoek bij een gezin in de gemeente. Ik las daar Psalm 8. O, zei de vader, dat kunnen we met ons gezin in het Hebreeuws zingen! En daar zong het hele gezin de onberijmde tekst van Psalm 8 in het Hebreeuws, op een melodie die de vader zelf had gemaakt... De kinderen in dit gezin krijgen 'thuisonderwijs'. De vader heeft onder andere Hebreeuws gestudeerd. Toen we lieten merken dat we het mooi vonden, zongen ze ook Psalm 117 nog uit de Hebreeuwse Bijbel.

We komen zo telkens weer heel bijzondere dingen tegen. Zuid-Afrika is een bijzonder land, met bijzondere mensen, met vaak ook bijzondere ervaringen. Soms voelen we ons nog steeds een beetje overspoeld door alle indrukken...

Zaterdag 3 april

Ja, intussen zitten we al in de maand april. Dat betekent dat het nog maar een paar dagen duurt, voordat Harm en Swan hier komen. We kijken ernaar uit! We hebben onze vakantieplannen nog weer wat bijgesteld, en de bedoeling is nu dat we met z'n vieren ruim twee en een halve week aaneengesloten erop uit gaan, naar Graskop, de wildtuin en St Lucia.

Er heerst hier trouwens al een week lang in de gemeente ook een beetje een vakantiestemming. De scholen zijn rond Pasen twee weken vrij, en een deel van de gemeente is op pad om vakantie te vieren. We hebben zelf deze dagen ook allerlei leuke en gezellige dingen gedaan. Vorige week zaterdag zijn we met een gezin samen de Maghaliesberg opgeklommen. Dat is een heel lange bergrug, die ook dwars door Pretoria heenloopt. Vanaf de berg heb je een mooi uitzicht over een deel van de stad. Het is dichtbij waar de kerk staat, en we konden ons eigen huis niet precies zien, maar wel zo ongeveer waar het ligt. Zondagavond hebben we met een paar zendelingsechtparen en wat andere gemeenteleden bij ons thuis een spelletjesavond gehad. Heel gezellig, en een nieuw spel geleerd: Carcassone. Ik had die zondag weer twee keer gepreekt, 's morgens in Pretoria en 's middags in Maranata.

's Maandags zijn we lekker weer een nachtje over naar het huisje aan de Hartbeespoortdam geweest. Dar zagen we nu voor het eerst ook apen rondlopen. Die zaten 's morgens vroeg een hoop herrie te maken op ons dak. We zagen er ook weer veel vogels. Een paartje hoppen ( 'Hoep-hoeps') zat vlak voor onze stoep. Dinsdagochtend zijn we een 'rondje Maghaliesberg' gaan rijden: via een mooie route zo'n 60 km. langs de zuidkant van de bergketen naar Rustenburg. Langs de weg bloeiden kilometerslang aan beide kanten roze en witte bloemen. Bij Rustenburg zijn we door een natuurreservaat gereden. We zagen niet zo veel dieren, want het was rond het middaguur, en dan rusten veel dieren. Wel zagen we een jonge zebra drinken bij z'n moeder, en een secretarisvogel die opvloog toen we dichterbij kwamen: het beest heeft een enorme spanwijdte! Langs de noordkant van de bergen reden we terug naar Pretoria.

Er was even wat paniek rondom onze aanvraag van verlenging van ons visum. Als je het land binnenkomt, krijg je automatisch een toeristenvisum, maar dat geldt voor maximaal 3 maanden. We hebben wel verlenging aangevraagd, maar dat duurt weer 30 dagen voor dit wordt afgegeven. Daarvoor zouden we dan in de tijd dat Harm en Swan hier zijn weer terug moeten komen in Pretoria. Maar we kwamen er nu achter, dat het 30 werkdagen duurt - en juist in deze maand vallen nogal wat vrije- en vakantiedagen! We zullen de verlenging dus niet eerder dan ergens in begin mei kunnen krijgen... Enfin, we hebben wel papieren die bewijzen dat we de verlenging hebben aangevraagd en betaald, dus we zullen ons maar geen zorgen maken over ons illegale verblijf hier vanaf 28 april... Een voordeel is intussen, dat het dus geen zin heeft om het weekend van 25 april in Pretoria te zijn. De kerkenraad heeft er geen probleem mee, als we twee zondagen wegblijven. Dus zodoende kunnen we wat langer aaneengesloten vakantie houden.

Lineke is woensdag met de 60+-vrouwen van de kerk naar een kruidentuin geweest voor een gezellig uitstapje. En we hebben kennis gemaakt met Jaap en Ilona Knot en hun gezin. Jaap heeft samen met onze zoon Hermen gestudeerd in Wageningen/Velp, en Ilona heeft met een aantal van onze kinderen in Zwolle op school gezeten. Zij wonen en werken al sinds jaren in Lesotho. Eerst in dienst van Dorcas, en nu voor een kerkelijke instelling voor landbouwkundige voorlichting en hulpverlening. Ze waren een paar dagen in Pretoria, en zijn een ochtend bij ons op bezoek geweest. We hopen in juni een gelegenheid te hebben om een paar dagen bij hen te gaan kijken, op de grens met Lesotho. We moeten er dan wel rekening mee houden, dat het dan winter is, en dat er dan een flink pak sneeuw kan liggen...

Gisteren was het Goede Vrijdag. Dat is hier een officiële vrije dag. We hadden 's morgens kerk, samen met de gemeente van Maranata. Doordat er nogal wat mensen op vakantie waren, konden we gemakkelijk in ons kerkgebouw met de beide gemeentes. Voorafgaand aan de dienst was er een zanguurtje. Daar trad een jeugdkoor op met een aantal liederen, waaronder ook het lied dat we op onze website hebben staan: 'In die hemel is die Heer'. Dat was voor ons een mooie verrassing! We hebben met de jongelui van het koor wat afspraken gemaakt voor een soort preekbespreking annex sing-in met de jeugd voor zondag 2 mei a.s. Dan zijn Harm en Swan er ook nog, en de jongelui zullen na de morgendienst proberen soep en broodjes te regelen. Ik werd trouwens vandaag aangesproken door een man uit de gemeente, of we ook nog eens een sing-in wilden organiseren voor de hele gemeente...

Het heeft vanaf woensdagnacht tot en met de hele vrijdag gegoten van de regen! Volgens sommigen gebeurt dat vaker, zo'n beetje als de afsluiting van de zomerperiode. We vroegen ons af, of het nu ook zou regenen op het land van de boer in onze gemeente. Wij hadden in Pretoria de laatste tijd behoorlijk wat regen gehad, maar op zijn land was meer dan acht weken geen druppel regen gevallen... Twee oogsten waren door die droogte al verloren gegaan, en nog langer droogte zou rampzalig kunnen worden. We hadden al een paar zondagen in de kerk ook gebeden om regen voor de boeren in de omgeving. Donderdagmorgen belde die boer, helemaal opgetogen: ze hadden die nacht, ik meen meer dan 50 mm regen gehad! Ze waren zo dankbaar! Vrijdagmorgen tijdens de kerkdienst bleef het maar doorgieten van de regen, maar we hebben de Here van harte gedankt voor al het water!

We waren door dit gezin uitgenodigd om die middag bij hen te komen en een nachtje te blijven slapen in hun woonstel achter de boerderij. Het was nog vrij druk op de weg naar het Noorden. Er is een grote zwarte kerk/secte, die elk jaar rond de feestdagen een enorme meeting houdt in het Noorden van het land, waar meer dan een miljoen mensen samenkomen. Er was vanaf donderdag heel veel extra politie op de been, om het verkeer in goede banen te leiden, want er gebeurden altijd veel ongevallen bij. Voor de radio hoorden we dat die extra politie-aanwezigheid heel goed gewerkt heeft. Wij zagen ook nog veel politie langs de weg. Trouwens ook veel auto's en busjes die met pech langs de kant stonden. Eén auto stond op vier kratten in plaats van wielen...

Er lag veel water op de wegen. Dat is redelijk gevaarlijk, want dan zie je niet meer waar de 'slaggaten' in de wegen zitten. Als je daar doorheen rijdt, kun je gemakkelijk een hele band of je wiel vernielen... Maar we kwamen veilig op de boerderij en hadden er een heel plezierige dag. De boer vertelde dat dankzij de regen de hele buurt was opgeleefd en blij was. We hebben gebraaid onder een afdak, terwijl de regen de hele dag nog bleef stromen. Voor de mensen die deze dagen aan het kamperen zijn, zal het niet zo leuk zijn geweest. Maar hier klonk de regen echt als muziek in de oren...

We hebben er heerlijk 'uitgeslapen'. Dat betekent in het Afrikaans ook weer wat anders dan in het Hollands. Als je 'uitslaapt'ben je aan het logeren. En als je 'langslaapt' slaap je uit. We hebben het allebei tegelijk gedaan die nacht! In een heerlijk woonstel, dat eventueel ook te huren is voor wie een poosje onderdak zoekt in de omgeving van Warmbad - voor de soccer-WK straks in juni, of voor een andere gelegenheid... Wil je het adres, dan kun je dat van ons krijgen. Bijzonder is ook nog, dat er behalve de badkamer met douche ('stort' heet dat hier) ook nog een badruimte met ligbad is in de openlucht. Heerlijk om 's nachts in een warm bad naar de sterren te liggen kijken! Wij hebben er nu geen gebruik van gemaakt. Leek ons niet zo geslaagd met al dat regenwater...

Donderdag 8 april

We zijn net terug van het vliegveld. Harm en Swan zijn goed aangekomen. Ze hebben een heel goede reis gehad, via Londen naar Johannesburg. Het vliegtuig kwam precies op tijd binnen - ja, dat was dus welvanmorgen om vijf voor zeven! Dat betekent dat wij om vijf uur ons bed uit moesten om op tijd in Johannesburg te zijn... Maar we hadden het er graag voor over! Het was een blijde ontmoeting. We hebben op het vliegveld koffie gedronken, en toen naar huis gereden. Koffers uitgepakt, wat bijgepraat en wat gedronken. En nu ligt de familie plat - voor mij tijd om weer wat aan het verslag bij te werken. Voor ons is het nu in feite ook lekker even vakantie. Ik moet zondagmorgen nog preken, maar maandagochtend gaan we lekker op stap voor bijna drie weken!

Afgelopen zondag heb ik voor het eerst in Johannesburg gepreekt. Iemand uit onze gemeente heeft ons gereden. De heenweg was geen probleem, maar terug moesten we in het donker rijden, over een weg met nogal wat potholes of slaggaten. Ik vond het wel een beetje beneden m'n stand om me te laten rijden, maar achteraf was het toch wel een goede beslissing. In het donker rijden moet je alleen doen, als je de weg goed kent.

Maandag was ook weer een bijzondere dag. Toen zijn we een dag op stap geweest met Joop en Joke Parre naar een project dat zij in de afgelopen jaren begonnen zijn in KwaMhlanga en dat geresulteerd heeft in een hospice voor mensen met aids. Het was mooi om te zien hoe blij al de mensen met wie ze zoveel jaren hebben samengewerkt daar waren om hun oude vrienden weer te zien! Het hospice ziet er prima verzorgd uit. In de bijbehorende tuin heeft Joop geëxperimenteerd met een bepaalde manier van bevloeien met behulp van plastic cola-flessen. Niet dat het ernaar uitzag dat bevloeiing erg nodig was, want door de vele regen van de laatste tijd waren veel wegen veranderd in modder en kleine meertjes... Indrukwekkend was voor ons vooral ook het bezoek aan een vroegere medewerkster, die van het begin af aan gezegd had, dat ze een bejaardenhuis wilde beginnen. Dat had ze nu inderdaad gerealiseerd. Een erf met twee gebouwtjes, waar ze meer dan twintig oude of gehandicapte mensen een woonplaats geeft en verzorging. Het is  allemaal erg primitief in onze beleving - maar een grote groep vrouwen uit de directe omgeving is erbij betrokken als vrijwilligers. Een voorbeeld van verantwoordelijkheid en solidariteit dat helemaal uit de lokale bevolking zelf is voortgekomen. Prachtig! We hebben de lunch gebruikt op het terrein van een theologische opleiding waarvan ook door onze zending veel gebruik wordt gemaakt.

Dinsdag en woensdag heb ik nog wat bezoeken gedaan in de gemeente. Woensdag is Lineke weer met Nelly Kleijn op pad geweest in Soshanguve langs aidspatiënten. Ze kwamen bij een nog jonge vrouw die heel open over haar ziekte kon praten, en daarin zoveel Godsvertrouwen liet zien! Dat merken we hier telkens weer, bij zwarte en bij blanke mensen: het leven is vaak zo hard, maar tegelijk proef je zoveel van een leven uit Gods hand...

Dinsdagavond en woensdag ben ik nog druk bezig geweest met het uitwerken van een advies aan de kerkenraad over beleid inzake echtscheiding en dergelijke. Overal in de wereld blijkt de kerk ermee te worstelen, hoe je daar in de weerbarstige praktijk mee om moet gaan... Als je alle energie die daar in gaat zitten nou eens kunt steken in positieve toerusting en versterking van relaties... Nou, daar wordt hier ook over nagedacht en aan gewerkt en gezocht naar goed materiaal. Wij hebben via Harm en Swan uit Nederland wat materiaal laten komen. Hopelijk kan daar hier ook iets mee worden gedaan.

Vrijdag 30 april

Koninginnedag in Nederland. En de verjaardag van onze jongste zus. Gistermiddag zijn we teruggekomen van de vakantie die we samen met Harm en Swan hebben gehouden. We zitten boordevol verhalen van wat we hebben beleefd en gezien en genoten. Daar moeten we eerst de tijd voor vinden om dat allemaal op te kunnen schrijven. We zijn dankbaar dat we veilig terug zijn - we zijn onderweg ergens in een gemeen gat in de weg gereden: twee wielen kapot, niet alleen de banden maar ook de velgen! Dank zij de voortreffelijke hulp van Hanno, onze contactman in de gemeente wat de auto betreft, zijn we door een sleepwagen opgepikt en konden we in een recordtijd toch weer rijden en op tijd onze hut in het Krugerpark bereiken...

Lineke zal ook wat tijd nodig hebben om de draad van Bessel weer op te pakken en met de foto's aan de gang te gaan. We zijn zo overspoeld door indrukken - dat moet allemaal even kunnen bezinken. En de contacten met de kinderen hebben natuurlijk voorrang. Er is daar ook van alles gebeurd. En Hilde en Jan staan op het punt om de vakantie van hun leven te gaan maken: naar Curacao!

Donderdag 6 mei

We hebben zojuist Harm en Swan naar het vliegveld gebracht en weer afscheid genomen van elkaar. Het einde van een periode van vier weken waarin we intensief samen hebben opgetrokken, vakantie gehouden, heel veel mooie dingen gezien en beleefd. Vanmorgen hebben ze hun koffers ingepakt, en vervolgens hebben we nog een paar uur doorgebracht in het Rietvleidam-natuurreservaat dat halverwege de weg naar de luchthaven ligt. We hadden nog een prachtige dag, met veel zon, temperatuur van zo'n 25 graden, en nog redelijk veel dieren gezien: een neushoorn, struisvogels, allerlei bokken, zebra's, vogels en wat kleingoed langs de weg. Gepicknickt aan een meer - al met al een mooie afsluiting van het bezoek van broer en schoonzus. En een sluiten van de cirkel, want op de donderdag dat ze aankwamen, nu precies vier weken geleden, zijn we 's middags ook al meteen met ze naar Rietvleidam geweest.

De afgelopen week was behoorlijk intensief. Toen we thuiskwamen van de vakantie was het zaak om de draadjes van m'n werk weer op te pakken: er moest gepreekt worden, er waren diverse bezoeken te doen, een vergadering van de kerkenraad, voorbereiding van preken voor hemelvaartsdag en de zondag erna. En we wilden natuurlijk ook de laatste week dat Harm en Swan er waren, nog wat leuke dingen met ze doen. Dat is allemaal overigens ook wel gelukt! En we moesten bijpraten met de kinderen en kleinkinderen.

Het kriebelde me ook wel om zo gauw mogelijk de draad weer op te pakken van ons verslag op de site. En Lineke wil zo gauw mogelijk aan de slag met de enkele duizenden foto's en filmpjes die ze gemaakt heeft, om ze te bewerken en er een stel van in ons foto-album te zetten. We zijn erg onder de indruk van wat dit land te bieden heeft aan heel bijzondere natuur! We hebben in de vakantie eerst drie nachten geslapen in een huisje in Graskop. Dat ligt in een heel mooie bergachtige streek in het noordoosten, waar het hoogland met een scherpe en vaak loodrechte rand overgaat in het laagland, honderden meters dieper. Het is een gebied met schitterende uitzichten, diepe ravijnen en canyons, veel indrukwekkende watervallen, en een stukje regenwoud. We hebben er elke dag mooie tochten gemaakt naar de bezienswaardigheden. Je komt er en passant ook heel wat tegen van de geschiedenis van met name de blanke Voortrekkers, die hier met hun ossenwagens naar toe getrokken zijn om de overheersing door de Engelsen te ontlopen.

Donderdags hebben we het huisje in Graskop vaarwel gezegd en zijn we verder gereden naar de Kruger wildtuin. Daar hadden we voor zeven nachten onderdak gereserveerd in drie verschillende kampen in het zuidelijkste gedeelte van het park. Ik heb al verteld, dat we onderweg daarheen twee banden van de auto hebben kapot gereden in een diep gat in de weg. Er zijn nogal wat slecht onderhouden wegen in Zuid-Afrika, en ik heb een enorm ontzag gekregen voor de risico's van dat je in zo'n gat rijdt... Maar we hebben toch een heel mooie tijd in de wildtuin kunnen doorbrengen en heel veel moois gezien. Op zich is het al een belevenis dat je zo langs of op de weg allerlei bokken ziet staan, liggen of lopen: impala's, koedoe's, rooibokkies, klipspringers en ga maar door. Soms enkelen, soms ook hele troepen. En als je voor het eerst achter een paar struiken een olifant vlakbij de weg ziet staan, of een paar giraffen - dat is echt adembenemend! En wat te denken van een paartje leeuwen dat aan het paren is midden op de weg voor je auto? Of een gezelschap olifanten, dat bij een waterpoel vanuit het bos te voorschijn komt en in het water begint te spelen? Eerst zie je een paar hele grote, dan komen er steeds meer te voorschijn, met jongen, en zelfs een paar hele kleine baby-olifantjes erbij - totdat er op het laatst wel 25 bij elkaar in en bij het water zitten! Dan blijf je zitten kijken en krijg je er niet genoeg van. En als je dan tenslotte toch de auto maar weer start om verder te rijden - blijken er tussen de bomen aan de andere kant van de weg nog eens een stuk of 20 olifanten te stappen en van de bomen te snoepen...

We hebben drie jachtluipaarden bezig gezien met het verslinden van hun prooi - en steeds meer grote gieren die met uitgespreide vleugels neerkwamen om hun deel van de buit in te pikken! Telkens deed één van de cheeta's een uitval, en dan trokken de gieren zich wat terug. Maar even later drongen ze weer naar voren om hun graantje mee te pakken... Op een vroege morgen reden we het kamp uit, en er liepen drie wilde honden een eind mee, vlak voor de auto uit! We zaten 's morgens aan een plas, waar de nijlpaarden (zeekoeien heten ze hier!) aan het spelen waren, een visarend in volle vlucht een grote vis uit het water griste, een grote krokodil met z'n neus en z'n staart boven water voorbij kwam drijven, en een grote kudde impala's de weg overstak en een enorme groep apen de baas kwam spelen over de auto's die daar stonden. Sommige van die bavianen sprongen op het dak van de auto en liftten een eind mee. We hebben een vroege-ochtend-drive meegemaakt in een safaribus, waar een paar leeuwen naast kwamen meelopen. Je weet niet wat je ziet, als je ineens een paar monsters van neushoorns (renosters) vlak voor je de weg ziet oversteken. Of als je twee leeuwen op een paar dikke takken in een boom ziet liggen... Het is trouwens ook prachtig om een kameleon (een verkleurmannekie) de weg over te zien steken, of een dikke slang of een grote slak met een prachtig huis op z'n rug, of een reuzenduizendpoot...

Goed, ik laat het voor vandaag hier even bij. Zo spoedig mogelijk ga ik wel weer verder. Het zal voor al onze trouwe fans in Nederland en in Afrika duidelijk zijn dat we enorm hebben genoten!

Zaterdag 8 mei

Gisteren was onze trouwdag. Vorig jaar hebben we die echt gevierd, omdat het toen de 40e was. Nu had ik er eerlijk gezegd niet eens aan gedacht. Lineke herinnerde me er donderdagavond aan. Zo heb ik haar gisterochtend nog wel kunnen verrassen (!) met een ontbijtje op bed. Zonder het te weten hebben anderen onze trouwdag overigens ook bijzonder gemaakt. We moesten gisterochtend nodig achter de verlenging van ons visum aan, want dat is al ruim een week verlopen. Degene die met ons naar Binnenlandse zaken zou gaan, vroeg of we het gezellig vonden als z'n vrouw ook meeging, en dat we dan op het kerkplein midden in het historische centrum van Pretoria zouden lunchen. Dat vonden we een goed idee! De verlenging van de visa bleek nog niet rond te zijn, maar we hadden wel een leuk uitstapje naar de drukte van het centrum... En van een ander kregen we de uitnodiging om die avond mee te gaan naar een concert van het schoolkoor waar twee van hun kinderen in meezingen. Dat concert was een combinatie van de optredens van drie verschillende koren, met tussen door een diner dat ook verzorgd werd door leerlingen van de school. Dat was een leuke en feestelijke avond uit - en het leuke was dat het schoolkoor (bijna allemaal blanke leerlingen) een schitterend repertoire heeft van allerlei traditionele zwarte liederen! Dat was klasse - het is niet voor niets dat dit koor in het najaar in Oost-Europa meedoet aan een concours...

En vandaag was er één van de hoogtepunten in het gemeenteleven van Pretoria: de jaarlijkse basaar op het terrein van de school bij de kerk. We hadden er al veel van gehoord, en al maandenlang waren de gemeenteleden baie druk met voorbereidingen. En vandaag was het dan zo ver: het sportveld van de school was omgetoverd in een feestterrein, waar je van alles kon kopen, eten, drinken, spelletjes doen, diverse wedstrijden en noem maar op. Enorme hoeveelheden kroketten, oliebollen, hamburgers, ijsjes, pannenkoeken, soep, koffie en thee en koeldrank, taart en koek en drop waren beschikbaar. We hadden een prachtige zonnige dag (in tegenstelling tot bijv. afgelopen maandag - we hebben zelden meegemaakt dat het zo hoosde van de regen als toen!). Er was een heel gezellige sfeer en het was er flink druk: niet alleen de eigen gemeenteleden (die trouwens voor een groot deel achter de stalletjes stonden), maar ook van de Maranata-gemeente en, naar ons verteld is, ook aardig wat mensen van buiten. Er was een stand, waar mensen uit de zendingsgemeente in Soshanguve kleden en ander naaldwerk verkochten. Daar hebben we heel wat leuke dingen gekocht. Lineke had een workshop voor de kinderen, waar ze zelf olielampjes konden maken van een jampotje dat ze konden versieren en waar een lont in kwam door een metalen buisje door het deksel. Daar was ook flink wat belangstelling voor.

Voordat we met Harm en Swan met vakantie gingen, hebben we ook al hier in de buurt nog wat leuke dingen samen gedaan. Vrijdags zijn we naar 'het huisje van de dokter' geweest aan de Hartbeespoortdam: een heerlijk relaxte dag in de zon en in het zwembad. Zaterdags zijn we naar het Safari-tuincentrum geweest. 's Zondags moest ik alleen 's morgens preken. En tussen de bedrijven door hebben we de inkopen gedaan voor de vakantie en hebben we nog diverse mensen bezocht waar Harm en Swan bijzondere lijntjes mee hadden. En toen zijn we dus 's maandagsmorgens op tijd op pad gegaan om lekker samen vakantie te gaan houden.

Vanavond willen we eens even stevig met de vakantiefoto's aan de slag zien te gaan. We willen graag onze familie, vrienden en andere meelevers in Nederland en hier iets laten zien van al het moois dat we hebben gezien. En we hebben de afgelopen dagen ook weer eens even kunnen bijpraten met kinderen en kleinkinderen. Daar gebeurt ook van alles: Jolien is vandaag jarig, Ard is net voor z'n werk weer even naar de Antillen geweest, Hilde en Jan zijn dinsdag voor een vakantie van twee weken naar Curacao vertrokken (leuk dat we hun ervaringen op Hyves kunnen volgen!), Gienke en Robert zijn met hun gezin aan het kamperen, Dirk en Rienke zitten volgens plan in Denemarken, en we hoorden van Hermen dat hij eind volgende week een kleine week naar China gaat - met een handelsdelegatie, in het gezelschap van Willem Alexander en Maxima. Toe maar... Het zal goed zijn, als we elkaar te zijner tijd allemaal weer veilig en gezond terug mogen zien! 

Donderdag 13 mei

Hemelvaartsdag vandaag. Een beetje vreemd, want het is hier een gewone werkdag. We hebben vanavond een kerkdienst waarin we de troonsbestijging van Christus als onze Koning willen vieren. Maar verder een dag als alle andere in dit toch zo christelijke en kerkelijke land! We zijn wel vanmorgen naar de Johannes Calvijnschool geweest. Ouders en gemeenteleden waren uitgenodigd om de hemelvaartsviering met de kinderen mee te maken en de werkjes te bekijken die de kinderen op school gemaakt hebben in verband met Jezus' hemelvaart. Dat was heel goed, met een mooie afwisseling van zingen, Bijbellezen en wat gedichten.

Morgen hopen we de verjaardag van Lineke te vieren. Weer een verjaardag ver bij de kinderen en kleinkinderen vandaan. We zullen ook nu wel de warmte van de Familie (met een grote F) ervaren. We vieren het 's morgens bij de kerk, onder de lapa, en heel wat zussen in de gemeente hebben al aangegeven dat ze zich betrokken weten. Lineke is vandaag flink aan het taarten bakken gegaan - in de oven en in de koelkast. We hopen dat het weer zal meewerken. De zomer is hier nu wel echt voorbij. In de straten overheersen hier nu ook de herfstkleuren in de bomen. Als de zon erbij is, wordt het overdag wel weer boven de twintig graden, maar vanmorgen was het bewolkt en dan is het tot laat in de morgen goed fris.

We zijn weer lekker aan de gang met het werk waarvoor we hier zijn uitgenodigd: bezoekwerk, preken, kerkenraadsvergaderingen. Totdat Harm en Swan vertrokken, was daar nog niet zo heel veel weer van gekomen. Nadat we terugkwamen van de vakantie hadden we hier nog een kleine week samen. We hebben toen nog wat dingen gedaan waardoor ze iets van Pretoria en omgeving en ook van ons werk hier hebben gezien. Zo hebben we een bezoek gebracht aan het Voortrekkersmonument, waar wij zelf ook nog niet geweest waren. Indrukwekkend van vormgeving, maar vooral ook van betekenis om iets meer te leren kennen van de geschiedenis van dit land en z'n bewoners. Een geschiedenis van bloed, zweet en tranen vaak. Maar zou er wel één land in de wereld zijn waar het anders was? We zijn samen ook nog een ochtend op bezoek geweest bij 'onze boer' in de buurt van Warmbad. Na de droogte waardoor een paar van z'n oogsten verloren zijn gegaan, leek het erop dat nu de oogst van de zonnebloemen zou mislukken door de vele regen: in dertig jaar is er in april hier niet zoveel water gevallen! Gelukkig is het weer nu aan het veranderen... We hebben het bezoek gecombineerd met een bezoekje aan Warmbad zelf: het stadje heeft een aantal hete bronnen en een resort waar je heerlijk kunt relaxen in een zwembad van 39 graden, en een speciaal reuma-bad van 42 graden! Hier kon Lineke voor het eerst ook eens lekker zwemmen! Het moest een beetje dichterbij liggen, want zo'n 100 km heen en weer terug voor een paar uurtjes zwemmen is wel wat veel...

We zijn met Harm en Swan ook nog een ochtend naar Genadeplaas geweest, met een groepje gemeenteleden. Het was nog even de vraag of we er wel konden komen, want door de regen was de weg hier en daar erg slecht en overstroomd door een riviertje. Maar de berichten waren positief, dus we gingen. We zijn er ook gekomen, en weer teruggekomen ook nog, maar het was soms wel spannend en in elk geval erg glibberig! Maar de mensen daar waren blij met onze komst en met de boodschap die we mochten overbrengen in een soort dienst. Dan ervaar je ook weer dat het een voorrecht is dat je iets voor ze mag betekenen.

Op de dag dat Harm en Swan weer naar Nederland vertrokken, hebben we onderweg naar het vliegveld nog een paar uurtjes doorgebracht in het Rietvleidam-reservaat. Daar waren we ook met ze geweest op de dag dat ze hier aankwamen. Het was een waardig afscheid van Zuid-Afrika, want we hebben er nog heel wat dieren gezien: van struisvogels, zebra's en bokken tot neushoorns! Het was nog even spannend of de aswolk uit IJsland roet in het eten van hun terugvlucht zou gooien. Ze moesten via Londen vliegen, en de dag ervoor waren de luchthavens van Ierland en Schotland nog een poos dicht. Maar gelukkig is de terugreis heel vlot en voorspoedig verlopen.

We zijn nu druk bezig om ons fotoalbum op internet bij te werken. We zijn bijna zover dat de foto's van de Kruger-wildtuin er allemaal op staan. Er zijn best heel spectaculaire foto's bij van de olifanten die we gezien hebben, de cheetahs met hun prooi en de gieren eromheen, en van parende leeuwen midden op het pad... We moeten nog verder met de foto's van St Lucia en uit de parken die we daar hebben bezocht. We zien nu eigenlijk pas goed hoeveel mooie en soms heel bijzondere vogels we hebben gezien...

Vrijdag 14 mei

Vandaag is Lineke jarig: 64 jaar! Weer een verjaardag ver bij kinderen en kleinkinderen vandaan. Er waren vanmorgen al wel wat mailtjes en andere digitale felicitaties. Lineke heeft trouwens meer ervaring met bijzondere verjaardagen: ze is ook al eens jarig geweest op de Atlantische Oceaan, aan boord van de Oranje Nassau, op weg naar Curacao, en in een vliegtuig, vanuit Amerika terug naar Nederland. We hebben het vanmorgen dus weer bij de kerk gevierd, onder de lapa. We troffen het met het weer. Het kan momenteel 's morgens erg koud zijn, maar het was helder, de zon scheen stralend en het was heerlijk om buiten te zitten bij al gauw zo'n 24 graden!

Het was erg gezellig. We horen er hier zo langzamerhand al aardig gewoon bij. Een paar zusters waren al vanaf negen uur in de weer om alles klaar te zetten. Verscheidenen hadden taarten gebakken. Lineke was zelf ook flink bezig geweest met taarten en hartige happen. Ze had voor vanmorgen afgesproken dat ze al om kwart over acht bij de kapster terecht kon. Ik kon meteen even naar de slager voor droë wors en boerewors met kaas - mmm! Toen de auto ingepakt met alle eten en drinken voor het feest en gauw naar de kerk om mee te helpen met het klaarzetten. Ik trok het veiligheidshek voor de voordeur dicht en vroeg aan Lineke: Heb jij de sleutels? Nee dus... En daar stonden we. Dank zij alle veiligheidsmaatregelen rond ons huis hadden we onszelf effectief buitengesloten. Twee stel sleutels in de keuken, en geen mogelijkheid om naar binnen te komen. Zelfs het inslaan van een ruit helpt dan niet, want voor alle ramen zitten ook tralies. En we konden ook niet meer weg, want de afstandsbediening voor het buitenhek zat ook aan de sleutelbos... Gelukkig was de buurvrouw thuis, de vrouw van de eigenaar van ons huis. Zij bleek een doosje te hebben met sleutels van 'huis nr. 3'. Alleen - er zat geen sleutel bij van het hek van de voordeur! Toen was het echt even paniek... En toen kwam de andere buurvrouw aanlopen: Wat is er aan de hand? En warempel: zij bleek een sleutel te hebben van ons hek! Wat een opluchting! We kwamen alleen wel een beetje laat bij de kerk, maar met een mooi verhaal...

Er zijn heel wat mensen geweest. De kinderen van de school kwamen ook weer zingen. En we kregen de bloemen uit de kerk van gisteren mee, van Hemelvaartsdag - prachtig! Vanmiddag en vanavond hebben we met de kinderen die momenteel niet in het buitenland zitten, gebeld en geskyped. Fijn om de kleinkinderen weer even te zien, ook al hapert het beeld van skype vaak wel wat. We zijn een lekker ijsje wezen eten. Ik had voor Lineke in Swaziland al een zilveren hanger gekocht aan een heel apart, hoe noem je zoiets - collier?? Vanavond krijgen we nog wat vrienden op bezoek. Lineke voelt zich toch wel echt jarig! We zijn ook dankbaar voor wat de Here ons hier geeft binnen de gemeenschap van de kerk.

Woensdag 19 mei

Gisteravond gemeentevergadering gehad, waar het besluit genomen is om een beroep uit te brengen. Zolang het nog niet in de krant heeft gestaan, zal ik hier geen namen noemen. We zijn dankbaar dat het beroepingswerk doorgaat. Als wij straks weer terug gaan naar Nederland, zal het nog best even slikken zijn om het werk hier weer los te laten. In de paar maanden dat we hier nu zijn, zijn er wel banden gegroeid. Natuurlijk hebben we niet de hele gemeente leren kennen. Daar hebben we ons ook niet op toegelegd. De vraag van de kerkenraad was om vooral aandacht te geven aan de ouderen in de gemeente en zieken. We hebben met de jongeren wel een paar keer een preekbespreking gehad, maar de meeste jongelui hebben we niet persoonlijk leren kennen. Ik heb geen catechisaties gegeven en ik ben ook niet direct betrokken geraakt bij bepaalde conflictsituaties. Wat dat betreft heb ik vooral de 'mooie' kant van de gemeente gezien en is ons beeld van de gemeente misschien wat gekleurd door een roze bril. Maar we hebben hier wel een beetje ons hart verloren... De andere kant is, dat we ook weer erg verlangen naar de contacten met de kinderen en vooral de kleinkinderen in Nederland, en ook naar de vrienden die we intussen in Nijkerk hadden gemaakt en de banden die daar aan het groeien waren. En ik kan ook wel merken, dat het werk en de verantwoordelijkheid die ik hier mee draag voor de gemeente, me wel veel energie kosten. Ik was tenslotte niet voor niets met emeritaat gegaan... Al met al zal het dus ook goed zijn om over zes weken hier weer afscheid te nemen.

We zijn hier intussen wel illegaal. Bij binnenkomst in Zuid-Afrika krijg je als toerist een visum voor maximaal drie maanden. Dat liep dus op 28 april af. We hadden wel half maart de aanvraag ingediend voor een verlenging met nog drie maanden, maar toen kregen we al te horen dat de behandeling minstens 30 werkdagen zou nemen! Die 30 werkdagen zijn nu wel voorbij (er vielen in die periode nogal wat vakantie- of feestdagen), maar de beslissing is nog steeds niet afgekomen. Daar moeten we dus telkens weer wat achteraan. Het zal wel geen echte problemen geven, want we hebben wel een document dat we de aanvraag hebben ingediend en bewijs dat we ervoor hebben betaald. Maar zolang we geen positieve beslissing hebben, kunnen we in elk geval niet naar Lesotho, bijvoorbeeld.

Afgelopen zaterdag heb ik weer een vergadering van de classis bijgewoond als adviseur. Het was maar een kleine vergadering. Een aantal van de zendelingen, die doorgaans ook als adviseur aanwezig zijn, is momenteel met vakantie. En één van de vier kerken was niet aanwezig. Dat laatste bepaalde het grootste deel van de agenda. Het kerkverband is maar klein en kwetsbaar, ook door dat geprobeerd wordt de 'blanke' en 'zwarte' kerken bij elkaar te houden. Het is wel mooi om mee te maken hoe er geworsteld wordt om problemen op een christelijke manier op te lossen. Juist dit land met zoveel verdeeldheid, wantrouwen en onveiligheid, heeft zoveel behoefte aan de éénmakende kracht van het evangelie. We hopen en bidden dat de Here de eenheid van het kerkverband zal bewaren.

Het is hier nu echt herfst. De bomen in de lanen zijn behoorlijk aan het verkleuren, en een heleboel zijn flink kaal aan het worden. Dat heeft het voordeel dat je daardoor de vogels soms wat beter kunt zien. Het wordt 's morgens nog steeds vrij vroeg licht. Om half zeven zijn de vogels al behoorlijk aan het zingen. Na een half uurtje beginnen de hadida's (een soort ibissen) er dan keihard en lelijk doorheen te krijsen. Maar het is 's morgens nu wel behoorlijk koud: vaak beneden de 10 graden. Als de zon er is, en dat is gelukkig de meeste dagen wel het geval, wordt het in de loop van de dag wel weer boven de 20 graden. Maar om half vijf wordt het weer koud, en om half zes wordt het echt donker. Dan trekt iedereen een dikke trui of een warm jack aan, ook binnen. We hebben een electrische radiatorkachel kunnen lenen, maar die kan onze, grote, woonkamer niet echt opwarmen. De huizen zijn hier nauwelijks of niet geïsoleerd. Dus zit je 's avonds, ook in de kerk, of op visite, of op een vergadering maar lekker met je jas aan...

We zijn nog weer lekker wat aan het bezoeken doen, naast de tijd die nodig is voor de voorbereiding van de preken. Gistermiddag zijn we op zoek gegaan naar een vogelkijkplaats in een park in het zuiden van de stad. Dat was een bijzonder plekje, waar je midden in de stad heel wat bijzondere vogels, vooral watervogels, kunt waarnemen. Lineke heeft intussen al een flinke verzameling foto's van vogels gemaakt. Ook op dat gebied is er hier veel moois te ontdekken in de natuur! Toen we terugreden naar huis, kwamen we in een gigantische verkeerschaos terecht. Het werd al donker, en in een deel van de stad was de electriciteit uitgevallen. Alle verkeerslichten ('robots') die dan uitvallen, veranderen dan automatisch in een 'vierstop' - dat houdt in dat vanuit elke richting om de beurt één auto mag doorrijden. Op zich is dat best een goed systeem, en er wordt op een hoffelijke manier mee omgegaan! Maar het duurde wel bijna anderhalf uur, voor we de afstand van normaal een goed kwartier rijden hadden afgelegd...

Maandag 24 mei

Het is vandaag tweede Pinksterdag. Tenminste volgens de Hollandse kalender. Hier is het vandaag een gewone werkdag. Het is dat we gisteren in de kerkdiensten het evangelie van Pinksteren hebben gehoord en het werk van de heilige Geest in de preken alle aandacht kreeg - maar verder was er eigenlijk niets wat je erbij bepaalde dat het Pinksteren was. Trouwens, afgezien van de vrije dag krijgt het Pinksterfeest ook in Nederland nauwelijks of geen aandacht...

Wij hebben ons vandaag een beetje koest gehouden. Gisteren heb ik twee keer gepreekt in Pretoria. Dan mag je daarna ook wel een dag wat rustig aan doen. We hebben eerst wat uitgeslapen - ook al omdat het buiten ons bed behoorlijk koud was. Het werd vannacht 4 graden! En daarna zijn we vanmorgen naar de Botanische tuin van Pretoria gegaan. We werden pas gisteravond op het bestaan daarvan attent gemaakt, maar een bezoek daaraan is zeker de moeite waard! Het is één van de belangrijke botanische tuinen in de wereld. Er was ons gezegd dat je er veel vogels kon waarnemen - maar wat dat betreft viel het vandaag wat tegen. Maar wat we wel zagen, waren klipdassen! We hebben er wat mooie foto's van kunnen maken, en zelfs een filmpje van twee jonge klipdassen die bij hun moeder zitten te drinken!

Vanmiddag zijn we op bezoek geweest in een centrum waar veel mensen met een verstandelijke handicap wonen. Stoeltjes en drinken meegenomen, en lekker buiten onder een boom een bezoekje gebracht. Met anderhalf uur lang uitzicht op een stel ibissen en een hop (!) die gezellig in het gras naar wormen en zo zaten te pikken...

Wat hebben we gedaan sinds m'n vorige stukje verslag? Ik ben aardig druk bezig geweest om een heel nieuwe preek te maken over HC Zondag 37: de eed. De preek is voor a.s. zondagavond, maar voor degene die m'n preken in het Afrikaans vertaalt, moet hij tenminste een week vantevoren beschikbaar zijn. Het bleek me dat ik al meer dan 15 jaar niet meer over deze zondag gepreekt heb... We hebben deze dagen ook weer aardig wat bezoeken gedaan in de gemeente. Naast de adressen die ik van de kerkenraad had doorgekregen, vooral van ouderen en mensen die bijzondere problemen kennen door ziekte of zo, zijn we nu ook verder wat 'gewone' gemeenteleden aan het bezoeken. Lineke is woensdag weer een ochtend met Nellie Kleijn naar Soshangove geweest. Daar kom je steeds weer een heel andere wereld binnen. De tegenstellingen zijn groot en vaak schrijnend in dit land. Wat verbindt, dat is dan toch telkens weer het geloof - zwarte mensen in de armoede van de township en daarbij vaak nog de ellende van aids en hiv, die hun vertrouwen stellen in dezelfde God en in de liefde van dezelfde Christus als wij. Het maakt je steeds weer beschaamd over je eigen welvaart. En je voelt je er ook zo machteloos bij, want wat je met geld kunt doen is nauwelijks meer dan je eigen schaamte een beetje afkopen... Je vlucht wel, elk met je eigen hulpeloosheid naar dezelfde Vader toe!

Lineke is zaterdag met een bus vol vrouwen uit Pretoria en Soshangove naar een Vrouwensaamtrekdag geweest in Johannesburg. Een soort vrouwenbondsdag van de zwarte en blanke VGK-kerken in het Noorden van Zuid-Afrika. Een kerk vol vrouwen, blank en zwart, die een dag samen praten over hoe je elkaar tot een hand en een voet kunt zijn: 'Als één lid lijdt...' was het thema. En het helpt de verbondenheid met elkaar te versterken in het o zo kleine en kwetsbare kerkverband.

Het was een dag voor de vrouwen, dus ik mocht, en hoefde (want er moest nog veel aan de preek gedaan worden!) niet mee. Ik ben deze dag wel een paar uur op stap geweest met de buurman, op wiens erf we hier wonen. Hij had me al een poos geleden uitgenodigd om op een zaterdag eens met hem mee te gaan naar het vliegveld Wonderboom, vlak bij de stad, naar de parachutistenclub. Nou, Lineke was deze dag weg, dus ik had z'n uitnodiging voor vandaag aangenomen. Voordat we naar het vliegveld reden, zijn we eerst naar z'n bedrijf gegaan. Hij heeft een loodgietersbedrijf, door z'n vader begonnen in de dertiger jaren van de vorige eeuw, en nu weer overgenomen door één van z'n zonen. Hij is zelf met pensioen, maar nog wel betrokken. In de bovenverdieping boven het bedrijf is een grote sportzaal, waar een 'stoeiclub' in gevestigd is. Voordat je hier verkeerde gedachten over krijgt, is het goed om te weten dat het hier gaat om een worstel-vereniging. Ook al opgericht, bijna 75 jaar geleden, door de vader van m'n buurman. En van een behoorlijk hoog niveau! Leden van de club hebben deelgenomen aan een hele reeks internationale toernooien, tot wereldkampioenschappen en Olympische Spelen toe! Ook m´n buurman zelf heeft op internationaal niveau geworsteld. Niet iemand om ruzie mee te krijgen dus... Trouwens, ook een paar van z´n zussen die ook op ons complex wonen, hebben op topniveau gesport: ik meen de één ook met ´stoeien´ en de ander met tennis! Maar goed, dat was allemaal nog maar het aanloopje naar waar het om ging: de parachutistenclub! Ze hebben een eigen terrein, ergens op een hoek van het vliegveld, met een clubhuis, een aantal vakantiehuisjes waar ze een weekend in kunnen logeren, een zembad en een kampeerterrein met braai en zo. Elk weekeinde komen er clubleden om een aantal keren te springen. Vaak met hun gezin maken ze er een gezellige uitstapje van. De eigenaar van het terrein heeft een hangar en een paar vliegtuigjes, waarmee de mensen naar boven worden gebracht. Dan zit je met vier man met opgetrokken knieèn opgepakt in zo´n vliegtuigje. Een deur zit er niet in, alleen een groot open luik, met een aangelaste treeplank aan de buitenkant en een handvat. Als je op zo´n 10.000 voet bent (ruim 3 kilometer) wurm je je dan naar buiten,  op die treeplank (wel even goed vasthouden!), en dan spring je eruit. Liefst laat je je dan eerst ruim twee kilometer in vrije val naar beneden vallen, en dan trek je je parachute open (dat is tegenwoordig niet meer zo´n rond ding, maar een ´matras´, die kun je prima besturen!), en dan stuur je jezelf precies naar de landingsplek, vlak naast het clubhuis... Het nieuwste is, dat je probeert om vlak voor je landing met je hakken over een waterbaan te scheren, en dan toch met droge voeten aan de grond te komen. M´n buurman heeft zelf ook wel gesprongen, maar is er nu wat te oud voor. Hij heeft ook een vliegbrevet, en heeft ook vaak parachutisten gedropt. Dat doet hij nu niet meer, maar hij is zaterdags nog vaak bij ´zijn´club te vinden, waar z´n hart nog steeds naar trekt. Voor mij hoeft dat springen niet zo erg, maar het was een boeiende middag!

Zaterdag 29 mei

Nog een dag of elf, dan zijn in Nederland de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Oongeveer op datzelfde moment begint hier in Zuid-Afrika het WK voetbal. Al maandenlang worden we elke morgen gewekt door de mededeling op de radio, dat het vandaag zoveel dagen is voor het begin van het Fifa-wêreldbeker-toernooi. Deze week is het in Pretoria steeds meer zichtbaar geworden. De gele borden naar het stadion hebben nu allemaal Fifa-stickers gekregen. In veel straten zijn alle lantarenpalen voorzien van vlaggen waarop de namen van deelnemende landen staan vermeld en tegen welke landen ze de eerste wedstrijd zullen spelen. In de winkelcentra ziet het groen en geel van de t-shirts met de nationale kleuren. Zuid-Afrika is er duidelijk trots op gastland te mogen zijn van dit grote tournooi. Toch is voetbal, soccer, hier niet zonder meer de favoriete sport. Je merkt het eerder op straat, als er een belangrijke rugbywedstrijd is. Maar nu met de WK kan niemand hier er omheen. De scholen gaan straks dicht voor de periode van het kampioenschap. Dat betekent voor de kinderen een paar weken extra vakantie dit jaar, want hier valt de zomervakantie rond de jaarwisseling (je zit hier wel op het zuidelijk halfrond!). Allerlei grote projecten en bouwwerken worden tijdelijk stilgelegd, om het probleem van files op de wegen te beperken en ook om electriciteit te besparen, zodat de stadions niet niet zonder stroom komen te zitten. We zijn benieuwd naar wat we er straks van zullen ervaren. Het begin zullen we hier nog meemaken. Halverwege de WK is voor ons de tijd hier om en zullen we volgens de plannen teruggaan naar Holland.

Het is de vraag of we zonder boete het land zullen uitkomen. We hebben nog steeds geen reactie op de aanvraag voor verlenging van ons verblijfsvisum. Al vanaf 28 april is ons visum verlopen. We hebben wel medio maart al verlenging aangevraagd, maar dat is blijkbaar een lastige vraag. Bij de aanvraag krijg je al te horen dat er minstens 30 werkdagen nodig zijn om je aanvraag te behandelen. Vanaf dat moment mag je bellen of er een beslissing is. Dat bellen lukt vaker niet dan wel. Het is mij één keer gelukt om iemand aan de telefoon te krijgen, maar dat was een computer die me naar een ander nummer verwees, dat niet reageerde. Gelukkig is er iemand in de gemeente die zich niet zo gemakkelijk laat ontmoedigen en wat meer geduld heeft. Hij heeft afgelopen maandag iemand aan de telefoon gekregen, die hem kon vertellen dat de aanvraag is afgehandeld en de verlenging verleend. Alleen - de stickers die daarvoor in je paspoort geplakt moeten worden, waren op dat moment op. Aan het eind van de week zouden ze er wel weer zijn. Dat was goed nieuws! Vrijdagmorgen zijn Lineke en ik naar het kantoor van Home Affairs (Binnenlandse Zaken) getrokken om de begeerde stickers in onze passen te laten zetten. We kenden de weg intussen, want we waren al drie keer eerder hier geweest om te informeren naar de stand van zaken. Ik overhandigde de ambtenaar achter het loket m'n aanvraagformulier, met de bewijzen dat we ruim twee maanden geleden al een behoorlijk bedrag voor de aanvraag hadden betaald. De man keek in z'n pc en zei: Er is nog geen beslissing. Ik zei: Maar maandag hoorden we dat de zaak erdoor was, en dat alleen de stickers nog moesten komen! Maar nee: er was nog geen beslissing. Deze week waren de aanvragen van februari afgehandeld, volgende week begonnen ze met die van maart... Een Nederlandse student die achter ons stond, reageerde: Ik heb begin februari m'n aanvraag gedaan, en ik heb ook nog geen uitslag! En zondag moest hij terug naar Nederland - zonder geldig visum komt je dat op een boete van 1500 Rand te staan... De student gaf ons een tip: er is sinds kort een telefonische klachtenlijn, een soort ombudsman: de Presidential Hot Line. Die had hij ingeschakeld om tijdig de verlenging van z'n visum te krijgen. En via dit kanaal had hij nu telefonisch contact met een zekere Batho, die heel wat te zeggen had bij Binnenlandse Zaken. Deze Batho was standby om met de ambtenaar achter het loket te spreken, als de zaken niet goed liepen. Maar meneer de ambtenaar weigerde de telefoon aan te nemen! Hij liep weg voor de mobiele telefoon en legde z'n vaste telefoon naast het toestel... Uiteindelijk nam één van z'n collega's de telefoon op en kreeg Batho de gelegenheid om z'n ondergeschikte aan te spreken. Het resultaat was, dat de student een formulier nr 20 moest vragen, om zonder boete over de grens te mogen. Maar die formulieren hadden ze niet op dit kantoor. Daarvoor moest hij in een heel ander deel van de stad zijn... Wij hadden het idee dat formulier nr 20 voor ons ook een uitkomst zou kunnen zijn, want we willen nog wel graag iemand bezoeken in Lesotho - en dan moet je wel een geldig visum hebben! Wij boden de student aan om hem naar dat andere kantoor te brengen, als hij er geen bezwaar tegen had dat wij gebruik maakten van zijn informatiebron. En zo gingen we op pad naar de andere kant van de stad. Daar kwamen we terecht in een gebouw waar misschien wel honderd zwarte mensen in een grote zaal wat apathisch zaten te wachten. Waarschijnlijk asielzoekers of zo. Een behoorlijk troosteloze sfeer. Maar wij werden naar boven gebracht, naar een kantoor waar maar een stuk of acht mensen zaten te wachten. Toen de student aan de beurt was, zijn wij mee naar binnen gegaan. Daar troffen we een redelijk vriendelijke Immigration Officer, die begrip had voor de problemen van de student en van ons. Die ook bereid was om met Batho te telefoneren. Alleen, hij kon tot zijn spijt niets doen voor de student. Formulier 20 is alleen voor illegalen die over de grens gezet worden. En wij zijn wel illegaal, maar niet door eigen keus... De student zou de boete bij zijn vertrek moeten accepteren. Hij kon wel proberen om in Nederland bij de Zuid-Afrikaanse ambassade z'n geld weer terug te krijgen... En de man zal voor ons maandagmorgen bellen om iets te regelen, waardoor we zonder boete naar Lesotho zouden moeten kunnen. Hij belt me maandagmiddag daarover terug. Vast en zeker!??? We hebben de student veel sterkte gewenst, en ons vertrouwen dat we vóór eind juni hier weer helemaal legaal zijn, is niet zo heel erg groot, eerlijk gezegd.

Het einde van ons verblijf hier komt zo langzamerhand dus al wat in zicht. We hebben nog iets meer dan een maand te gaan, maar we moeten al wel goed plannen wat er nog gebeuren moet. In het begin van deze week heb ik gebeld met ds. Jelle Drijfhout, die vorige week door de gemeente van Pretoria beroepen is. Ik kan zijn naam nu wel noemen, het bericht heeft in de krant gestaan. Het feit dat er een beroep is uitgebracht, maakt het voor ons iets gemakkelijker denk ik, om straks weer afscheid te moeten nemen. Al zal het dan nog wel niet duidellijk zijn of ds. Drijfhout het beroep ook aanneemt. Hij zal hier met z'n vrouw eerst komen kennismaken. Het is nog de vraag of er met alle extra drukte van de WK in juni nog een vlucht te boeken is... De gemeente verlangt naar weer een eigen predikant. Voor het werk dat er te doen is, is dat ook echt nodig. En deze dominee heeft ook wortels in Zuid-Afrika: hij is hier geboren en heeft een deel van z'n jeugd hier doorgebracht. We bidden om een goede, als het kan positieve, beslissing.

Ik had een vrij rustige week. Er hoefde geen preek klaargemaakt te worden. We hebben wel een stel bezoeken gedaan, maar daarnaast ook wat erop uit geweest. Dinsdag zijn we nog eens weer naar de Botanische tuin gegaan. Een eind gestapt en vooral bloemen gefotografeerd. Woensdag is Lineke weer met Nelly Kleijn naar Soshangove geweest. Donderdag zijn we door Mamelodi gereden, om ook een indruk te krijgen van deze al wat oudere township. het grootste deel van Mamelodi is intussen gewoon een stadwijk van Pretoria geworden. Toch heb je wel het gevoel dat je een andere wereld ingaat. Er heerst een heel andere sfeer dan in de gevestigde, vooral blanke, wijken. De mensen leven vooral op straat. Trouwens, diezelfde sfeer heerst ook in de straten in het centrum van Pretoria. Er zijn wel blanken die nauwelijks in de binnenstad durven komen, uit vrees voor criminaliteit. Maar wij hebben er meer het gevoel van weer even terug te zijn in de sfeer van toen we nog op Curacao woonden...

We zijn doorgereden naar Cullinan. De plaats waar de grootste diamant ter wereld gevonden is. Het stadje stelt weinig voor. Je rijdt langs een enorm gat van de mijn. En in het dorp is een straatje met wat huizen uit de glorietijd van zo'n 100 jaar geleden. Maar het is wel vergane glorie. Het doet allemaal wat kitscherig aan, en de huizen zouden in elk geval eens opgeverfd moeten worden...

Vrijdag hebben we dus het grootste deel van de dag doorgebracht met onze visumjacht. Vandaag zijn we naar de Irene-market geweest. Die markt wordt twee keer per maand gehouden in een park, en is beroemd vanwege z'n hoge kwaliteit van de kunst- en handwerken die er te koop zijn. Het was er flink druk, maar goed georganiseerd. We hebben er genoten van wat er te zien en te doen was. Een beetje te vergelijken met de country-fairs, zoals die in Holland ook wel worden gehouden. Daarna zijn we nog doorgegaan naar een soort boeren-fair bij een landbouwmuseum, ook weer in de omgeving van Cullinan, een 50 kilometer buiten Pretoria. Na de Irene-market viel dit ons wat tegen. Al was het museum wel leuk, met veel oude wagens en koetsen, voor ossen, paarden of bokkies. En een hele verzameling oude trekkers en oogstmachines. Morgen moeten we al vroeg op, want we gaan met zendeling Pieter Boon naar de kerk in twee van de zendingsgemeentes. De eerste dienst begint al om 8 uur, en het is drie kwartier rijden...

Zondag 5 juni

We zijn al weer meer dan week verder sinds m'n vorige verslag. Het lijkt wel of de tijd in een hogere versnelling is gekomen! De dagen vliegen voorbij. Vorige week zondag moesten we dus vroeg op, want om even over zeven stond zendeling Pieter Boon al bij ons voor het hek om ons mee te nemen naar de kerkdiensten in twee van de zendingsgemeentes. Het was baie koud! De zon zou er de hele dag niet doorkomen. Er stond een stevige wind, en onderweg kletterde er een bui regen op de auto. We waren onderweg naar de meest noordelijke van de zendingsgemeentes: Soshangove F4. Voor ons niet meer onbekend. Lineke was er al vaak geweest, samen met Nellie Kleijn, de vrouw van de predikant van Johannesburg. Nellie rijdt als regel elke week naar F4 om daar aids- en andere patiënten thuis te bezoeken. Zij is vanuit haar medische opleiding en ervaring een soort coördinator voor het Home Based Care-werk, waar vier zwarte wijkzusters in dienst zijn om de mensen te helpen met verzorging, medicijngebruik en zo. Lineke probeert zoveel mogelijk op de woensdagen met Nellie mee te gaan. Ik was er ook al eens geweest, samen met Tineke Visee, een gemeentelid van Pretoria, dat ook bij dit werk betrokken is, en daarnaast ook werkt aan de opvang van weeskinderen.

Toen we bij de kerk van F4 aankwamen (een heel simpel gebouw, maar wel volledig gebouwd en onderhouden door de leden van de zendingsgemeente zelf!), waren er nog maar twee mensen. Eén daarvan was br. John, een student theologie, die tegenover de kerk woont. Hij verwachtte dat er niet veel mensen zouden komen voor de dienst, vanwege het koude weer. Maar dat pakte toch anders uit. De dienst begon wel een half uurtje later dan gepland (waarvoor br. John de gemeenteleden aan het begin van de dienst een vermaning gaf...), maar uiteindelijk liep de kerk toch bijna vol. Deze zendingspost bestaat nog niet zo lang, maar de gemeente bestaat al uit zo'n 80 leden, waarvan een behoorlijk aantal mannen! Dat biedt een goed  perspectief voor de groei naar een zelfstandige Free Reformed Church. Het mooie is dat er in F4 een zwarte zendeling werkt, ds. Piet Magagula, die daar een goede ingang heeft in de wijk. Vanmorgen preekte ds. Boon ('moruti Pieter'), nadat de dienst door br. John was begonnen. Voor Lineke en mij was het heerlijk om de dienst mee te maken. Het herinnert ons in zoveel opzichten aan onze eigen zendingstijd op Curacao... Al is de cultuur en zijn de vormen van de dienst heel anders dan we op Curacao gewend waren. Alleen al het zingen, waarbij doorgaans één van de vrouwen het voortouw neemt, en de rest van de aanwezigen even later invalt. Doordat we hier al meer geweest waren, waren we voor sommige van de aanwezigen bekend, en het welkom extra hartelijk. We konden de preek volgen via een uitdraai met de Sotho-tekst en een vertaling in het Engels ernaast. De voertaal in de diensten is Sotho, gemixed met wat Engels.

Na deze dienst gingen we door naar wijk XX in Soshangove. Dat is de zendingsgemeente waar Pieter Boon zelf als zendeling aan verbonden is. Ook hier een heel simpel gebouw voor de diensten, maar wel ook een kleuterschool op het zelfde terrein. Het is voor de opbouw van de zwarte gemeenten ook een belangrijke zaak dat er gereformeerd onderwijs gegeven kan worden. Ook deze dienst konden we volgen via een Engelse vertaling van de preek. Het aantal aanwezigen was hier wat lager dan in F4, maar wat  ons in XX opviel, was de aanwezigheid van een flinke groep tieners. Blijkbaar is de onderlinge band tussen de jongelui behoorlijk sterk, want ze bleven na de dienst nog een tijd samen napraten. Het is mooi dat we in het Engels ook wat met ze in gesprek konden komen. En ze stelden dat van hun kant ook op prijs. Dat lieten ze ook merken door samen nog wat voor ons te zingen en te dansen. Ondanks de kou en de regen toch een warme en verwarmende zondagochtend!

We zijn die dag nog een poosje bij Pieter en Jenny Boon gebleven. 's Avonds heb ik zelf weer gepreekt in Pretoria. Die avond en de maandag hebben we nog wat bezoeken gedaan. Ik had er niet meer aan gedacht, dat de Immigration Officer van vrijdag beloofd had dat hij me maandagmiddag zou bellen. Ik had er ook niet echt op gerekend. Maar verdraaid!, 's middags ging m'n telefoon, en dat was die Officer met de boodschap dat ons visum verleend was en dat we de stickers konden ophalen bij het kantoor in de stad! Kijk eens aan - er zijn in het ambtelijke apparaat hier dus toch ook mensen die doen wat ze zeggen! Kwam dat misschien, doordat ik gisteren gepreekt had over de eed: Laat het ja dat je zegt ja zijn...? De man had wel een christelijke kalender op z'n bureau liggen...

Nou, we gingen dinsdagmorgen dus al op tijd naar de stad om de visa op te halen. Br. Kees Roose, die al ontelbare keren voor ons telefonisch de zaak warm had proberen te houden, ging met ons mee. We komen bij het betreffende loket: nee, er is nog geen beslissing! Maar we hebben nu al twee keer telefonisch bericht dat het wel rond is! Nee, sorry, er is nog geen beslissing! Maar hoe kan dat dan? We willen uw chef spreken! Nou, dan moet u naar Linah - hierboven op de tweede verdieping! Wij naar boven, naar een grote wachtkamer, waar we na een uur onze papieren konden afgeven, en na nog een uur ze weer terugkregen met de boodschap dat Linah naar een meeting moest... Alweer bijna een dag kwijt met wachten en je ergeren en zonder resultaat... Dat is dus ook Zuid-Afrika!

We hebben de moed opgegeven dat we nog naar Lesotho zouden gaan, naar Jaap en Ilona Knot, vrienden van onze zoon Hermen en zijn vrouw Petra. Maar we hadden gehoord dat Jaap deze dagen zelf in Pretoria is. Hij helpt een gezin van vrienden die ook in Lesotho hebben gewerkt, met de nodige papieren om met vier geadopteerde kinderen naar Nederland terug te gaan. We bellen Jaap op om te kijken of we hem nog kunnen ontmoeten - en een uur later zit hij met z'n vrienden, totaal acht man sterk, bij ons op de stoep! We hadden nog net tijd om snel wat eten en drinken in te slaan. Dat was even improviseren, maar wel erg gezellig, en fijn dat we Jaap toch nog even hebben kunnen spreken.

We hebben deze dagen ook het nodige telefonische contact gehad met ds Jelle Drijfhout in 't Harde, die door de kerk van Pretoria beroepen is. Op 17 juni komt hij met z'n vrouw hiernaartoe om met de gemeente kennnis te maken. Daarvoor moet uiteraard van alles geregeld worden en een goed programma in elkaar gezet worden. Die week dat ze hier zijn, zullen wij ons maar een beetje op de achtergrond houden in de gemeente - dat betekent dan ook dat ons werk hier nog vinniger op een einde begint te lopen!

We zijn gisteren nog weer een dag eropuit getrokken. Voordat hier de soccer-toeristen gaan binnenstromen en de scholen vakantie krijgen, wilden we nog een dagje wildtuin doen. Daarvoor is het Kruger-park te ver weg, maar op twee uur rijden afstand ligt het park van Pilanesberg, in grootte het derde park van Zuid-Afrika. Daar hebben we nog weer heel wat dieren gezien. Het park zelf is ook erg mooi: een vulkanisch gebied, met toppen tot 1800 m en grote lava-plateaus. Op een terras bij een theetuin midden in het park, kwamen de giraffen, bokken, varkens en een gnoe gezellig langs. We hebben neushoorns, nijlpaarden en olifanten gezien, een leguaan en een stel schildpadden en een heleboel erg mooie vogels! We hadden de tijd niet goed ingeschat en moesten terug een stuk in het donker rijden over een weg met nogal wat gaten - dat vind ik niet leuk sinds ik in zo'n gat twee wielen van de auto kapot heb gereden... Maar wat heeft Zuid-Afrika veel moois in die parken te bieden!

Op gevaar af, dat jullie gaan denken dat we niks anders doen dan uitgaan, wil ik toch nog even noemen dat Lineke en ik vrijdag nog een keer naar F4 in Soshangove zijn geweest voor een open dag van het Home Based Care-werk, en dat we zaterdagochtend vroeg naar een boerenmarkt zijn geweest, waar je alle mogelijke boerenproducten kunt kopen. Daarna hebben we ontbeten in de botanische tuin en hebben we daar nog een wandeling gemaakt. En ja, we hebben ook nog een stel bezoeken gedaan in de gemeente, en ik ben met een preek bezig geweest, en naar de kerkenraad en ik heb een bijdrage gemaakt voor een stukje bezinning op het werk voor de kerkenraadsvergadering van volgende week...

Zondag 13 juni

Nederland zit bij te komen van de politieke aardverschuiving van de verkiezingen van afgelopen woensdag. Zuid-Afrika is in de ban van het WK voetbal. Nederland trouwens waarschijnlijk nu ook! In het ND deze week eindelijk eens een echt positief verhaal over Zuid-Afrika: dat het Nederlandse team een Cruijff court geschonken heeft in Hilbrow, de meest gewelddadige wijk van Johannesburg. Veel Afrikaanse kerken spelen actief in op het soccer-spectakel, door te komen met allerlei verbroederingsprojecten. Trouwens ook van buitenaf: er zijn hier nu twee Nederlandse vrijgemaakte jongens, die voorbereidingen treffen voor een groots opgezet project van Athletes in Action op meer dan 30 locaties in dit land. Koning Voetbal is in veel opzichten een idool, een afgod. Tegelijk zie je ook dat voor veel Afrikaners, blank en zwart, dit gebeuren een positieve invloed heeft op hun zelfbewustzijn en mensen samenbindt - in elk geval zo lang Bafana Bafana niet verloren heeft... Morgen moet Nederland z'n eerste wedstrijd spelen. Veel jongeren in de gemeente hier zijn lid van voetbalclub Hollandia. Daar wordt morgenmiddag massaal tv gekeken.

Lineke en ik hebben in de afgelopen week weer twee hele ochtenden doorgebracht in het kantoor van Binnenlandse Zaken, op jacht naar de verlenging van ons visum. We zijn een stapje verder: op ons aanvraagformulier staat nu 'approved', met een ambtelijk nummer. Maar de bijbehorende sticker die in ons paspoort moet komen, lijkt te zijn blijven hangen ergens tussen het hoofdkantoor en de verantwoordelijke ambtenaar. We leren veel geduld en nemen in elk geval nu een puzzelboekje of zo mee, als we weer naar het kantoor gaan. Door al onze bezoeken aan de binnenstad van Tshwane (=Pretoria) leren we wel de gezelligheid van het stadscentrum kennen. Er zijn blanke mensen die er nauwelijks durven te komen. Maar het roept bij ons weer een beetje het gevoel op van onze tijd op Curacao: drukke straten met veel kraampjes en hier en daar eetvuurtjes, gezellige muziek en wat dansgroepen. Je komt er wel 99% zwarte mensen tegen en de sfeer is er veelal uitgesproken vrolijk.

Als je toch in de binnenstad bent, kun je ook even binnenlopen bij het Toerist Informatiebureau. We hebben er wat folders verzameld over de bezienswaardigheden die Pretoria te bieden heeft. Wat ons vooral opviel, was dat er luxe uitgevoerde folders liggen over wat er voor toeristen te beleven is in de townships van Pretoria: Soshangove, Mabopane en Atteridgeville! Voor ons heel opmerkelijk, dat de stad juist voor deze wijken aandacht vraagt en ze aanprijst om hun kleurrijke gezelligheid! Van elk van de genoemde wijken is zelfs een aparte DVD beschikbaar met een overzicht van de toeristische attracties! Zuid-Afrika schaamt zich blijkbaar niet voor de townships, maar probeert juist de positieve kanten ervan te onderstrepen. Van Mamelodi was overigens geen materiaal te vinden. De reden is ons niet bekend.

Ons werk hier komt almeer te staan in het teken van het naderende afscheid. We werken nu met een lijst van de bezoeken die we in elk geval nog willen doen voor ons vertrek. Donderdag komen ds Jelle en Helene Drijfhout hier aan voor een week kennismaking met de gemeente. Dat betekent voor ons een gedeeltelijke onderbreking van ons werk. Het is hier nu vakantie, dus er zijn geen reguliere vergaderingen meer - behalve dan wat verband houdt met de kennismaking met de Drijfhouts. We hebben zaterdag een groepje vrouwen uit de gemeente op de koffie gehad. Ze wilden nog graag eens even kijken hoe we hier wonen. Vrijdag hebben onze buren, de bewoners van het erf waar ons huis bij hoort, ons uitgenodigd op een gezamenlijke braai voordat we weer vertrekken. Ze zijn vanmorgen ook mee geweest naar de kerk om me eens te horen preken. Het lijkt erop dat het goed bevallen is, want mogelijk gaan ze volgende week nog eens mee!

We zijn deze week een dag met vrienden meegeweest naar een vrij onbekend Nationaal Park: Borakalalo. Ongeveer anderhalf uur rijden vanaf Pretoria. Er lopen niet zoveel soorten dieren rond, maar er zijn veel vogels te zien! Er is in het park een groot meer en een paar kleinere meren en een riviertje. We hebben prachtig een visarend van dichtbij gezien. De foto's staan al voor een deel op ons foto-album op het web.

Het is jammer dat de trip naar Lesotho niet doorgaat, al moet ik zeggen dat ik ook wel een beetje opzag tegen de lange autorit erheen en terug... We hopen deze laatste weken nog wel wat leuke dingen te zien en te doen in de meer directe omgeving. En we moeten flink aan de gang met het uitzoeken van wat we wel of niet kunnen meenemen straks in het vliegtuig. We mogen dan wel elk 30 kilo meenemen, maar daarvoor moeten we toch nog wel echte keuzes maken... En hebben we nu voor elk van de kleinkinderen al een souveniertje gekocht? En is dat wel een beetje eerlijk verdeeld voor ieder? Het valt soms niet mee om opa en oma te zijn...

Zondag 20 juni

Nog één zondag hier! We moeten nu echt de tijd die we nog hebben, goed plannen, want voor we het weten staan we op het vliegveld om weer naar huis te gaan... Dat kan nu zonder problemen, want sinds dinsdagmorgen hebben we de sticker met de verlenging van ons visum!!! We gingen het dinsdagmorgen gewoon weer een keer proberen bij Binnenlandse Zaken, en dit keer hoefden we maar een half uur te wachten voor ze onze aanvraagpapieren kwamen ophalen, en een kwartier later kwam Linah weer terug - met alleen maar paspoorten in haar hand! Het was vandaag waarschijnlijk een soort Sinterklaasdag, want iedereen kreeg vandaag z'n paspoort met al de gevraagde stempels en stickers!

Hiermee ligt op zich de weg open om nog naar Lesotho te gaan, maar de tijd is daar nu toch te krap voor geworden. En daarbij - in Lesotho is het momenteel echt winter! Erg koud, een flink pak sneeuw, bergpassen die vanwege de sneeuw afgesloten zijn. Bij die berichten denken we nu ook wel: Misschien maar goed dat we daar nu niet zitten...

Ook in Pretoria is het winter. De mensen die 's avonds in de stadions zitten om naar de WK te kijken, moeten zich dik inpakken met warme kleren en fleecedekens tegen de kou. Onze lezers in Nederland hebben er op de tv wellicht ook wel wat van meegekregen. De slagzin die je elke dag via de radio hoort over de wereldbeker, luidt: Feel it - it is here! In één van de stadions had iemand een groot bord gemaakt: Feel it - it is cold! Ook overdag kan het erg koud zijn. Dinsdag was het bewolkt en woei het hard - dan is het niet lekker als je buiten moet zijn. Binnen in huis is het overigens niet veel warmer, behalve onze slaapkamer: daar staat de zon op en daar hebben we een kacheltje die het vertrek behaaglijk kan maken. Daar zitten we dan nog soms met een dikke trui aan! Maar vandaag hebben we na de kerkdienst van 's morgens heerlijk een paar uur in een korte broek in de zon gezeten in de tuin!

Wij kunnen dan wel wat klagen over de kou - voor de mensen in de townships is de situatie heel wat erger, in hun soms blikken hutten. Nog groter is het probleem voor de schoolkinderen daar, die nu vakantie hebben. Op school krijgen ze er vaak elke dag een warme maaltijd, maar dat is er nu in de vakantietijd dus niet bij. Er worden extra acties ondernomen om hierin zoveel mogelijk te helpen.

Zuid-Afrika doet het, zoals de verwachting ook wel was, niet erg goed in de WK. Ondanks de massale en luidruchtige steun die Bafana Bafana ('onze jongens') krijgen van de bevolking. Veel gemeenteleden rijden ook met Zuid-Afrikaanse vlaggetjes op de auto, maar ze moeten zich daarnaast toch een beetje optrekken aan de resultaten van het Nederlands elftal. In de kantine en een grote tent bij het terrein van FC Hollandia, waar veel gemeenteleden lid van zijn, worden de wedstrijden van Holland met veel enthousiasme gevolgd. Er zijn trouwens ook een paar bussen vol supporters uit onze en bevriende gemeenten naar Johannesburg geweest voor de wedstrijd tegen Denemarken.

Voor wat de gemeente betreft, is overigens veel belangrijker en serieuzer dat ds. Jelle Drijfhout en z'n vrouw Helene hier sinds donderdagmorgen op bezoek zijn om kennis te maken met de gemeente. We hopen van harte dat de kennismaking eraan zal bijdragen dat ze een positieve beslissing kunnen nemen over het beroep dat op hen is uitgebracht. Lineke en ik hebben in deze kennismaking uiteraard ook een (bescheiden) rol door het delen van onze ervaringen hier. We vinden het fijn om daarvan wat aan ze door te geven. We hebben al een paar fijne en gezellige contacten met elkaar gehad. Dat dit beroep 'loopt', maakt voor ons het afscheid van de gemeente wat minder moeilijk...

We zijn bezig met nog een laatste ronde bezoeken aan de zieken en ouderen in de gemeente. Daarnaast maken we ook nog steeds kennis met allerlei gemeenteleden die we wel zo eens zijn tegengekomen, maar die we nog niet echt uitvoerig hadden gesproken. Dan blijf je verrassingen ervaren, doordat je wat achter de schermen kijkt bij wat de mensen hier doen, in de gemeente en ook in hun dagelijks werk en in allerlei hobby's waarin ze soms heel bijzondere talenten laten zien! In de gesprekken komt ook vaak aan de orde op welke manier de VGKerken hun eigen bijdrage kunnen leveren in de vele en ingewikkelde problemen van de samenleving hier in Afrika. En wat de plaats is van de VGK temidden van andere meer of minder gereformeerde kerken.

Tussendoor zoeken we ook nog wat bezienswaardigheden op in en rond de stad. We hebben het Pretoria Art Museum bekeken en de berg beklommen in het Wonderboom-park. Gisterochtend zijn we de township Mabopane in geweest, op zoek naar een Cultural Village van de Zoeloes en NDebeles. Dat was echt zoeken want plattegronden van de townships, als ze al bestaan, zijn verre van duidelijk! Het dorp zelf viel ons erg tegen. Als je er niet komt om een hele show te bezoeken met traditionele dansen en zo, is er letterlijk niets te beleven. Maar de rit door zo'n township is altijd wel een belevenis - alsof je vergeleken bij de stad in een andere wereld terechtkomt.

Ik heb m'n laatste preken voor hier klaargemaakt. Volgende week zal ik hier nog twee keer voorgaan, en die beide preken liggen bij de mensen die ze vertalen zullen. Ik preek in het Hollands, maar een vertaling ligt altijd klaar voor degenen die dit willen meelezen. Die zondag nemen we dan ook afscheid van de gemeente. Vijf maanden is niet een erg lange tijd, maar het blijkt dat er in die tijd toch een hechte verbondenheid kan groeien! Vanavond zal Jelle Drijfhout hier voorgaan in het kader van z'n kennismaking met de gemeente. Veel mensen zeggen: Maar jullie komen toch nog wel eens terug? We zeggen dan meestal maar: We hopen en bidden, dat jullie binnenkort weer een eigen predikant zullen hebben!

Zaterdag 26 juni

Bah, de hele week staat zo ongeveer in het teken van: ja, dit doen we nu voor het laatst... Gisteren kwam de buurvrouw aanlopen met haar hand gespreid omhoog: Nog 5 nachtjes... Vandaag is de tuinboy van de buren een extra dag voor ons gekomen vanuit Mamelodi om de ramen van ons huis te wassen. Lineke is zelf aan de gang gegaan om onze slaapkamer en badkamer meteen een grote beurt te geven. Ik ga zometeen de koffers klaar zetten op de logeerbedden om alvast wat dingen in te pakken. Je kunt er niet omheen: nog even, en dan vertrekken we weer naar onze eigen flat!

Dat heeft natuurlijk ook z'n mooie kanten: de kinderen en kleinkinderen weer zien; weer terug in je eigen gedoe-tje; terug in je eigen gemeente en tussen je eigen buren; uit de Afrikaanse winter naar de Hollandse zomer; enzovoort enzovoort. We krijgen bericht van kleinkinderen en vrienden dat ze uitzien naar onze terugkomst. Dat doet ook weer goed. Maar we zullen de warmte en de hartelijkheid en de waardering van veel mensen hier straks wel missen!

Zondagavond hebben we ds Jelle Drijfhout gehoord, onze beroepen predikant. Het was een goede dienst. We hopen van harte dat Jelle en Helene de vrijmoedigheid zullen vinden om het beroep naar Pretoria aan te nemen! Woensdagavond zijn ze naar Nederland terug gegaan, na een intensieve en vermoeiende week van kennismaken hier. Dinsdagmorgen hebben wij ze meegenomen voor een paar uren in Rietvleidam Reserve - ons favoriete natuurpark in de directe omgeving. Gelukkig hebben we veel gezien: neushoorns met een jong, veel soorten bokken, een paar buffels, en allerlei mooie vogels. Het was voor hen een rustpunt tussen bezoeken aan de zendingsterreinen en  sociale projecten. En wij genieten er zelf ook steeds weer van.

Donderdag zijn we met Kees en Annie Roose ook nog een dag op stap geweest naar een natuurpark: Nylsvlei, een wereldberoemd watervogelgebied. Het was een heerlijke dag weg: vroeg op pad, ontbijten met de skottelbraai in het park, en dan rustig door het park toeren. Hier konden we zonder gevaar ook regelmatig een eindje stappen, want er zitten in dit park geen gevaarlijke dieren. Er waren minder vogels dan we gehoopt hadden, waarschijnlijk vanwege de wintertrek. Maar we hebben toch weer veel moois gezien en gefotografeerd: hamerkoppen, schoorsteenvegers (een soort ibis, wit met een zwarte kop en hals), eekhoorns, basterhartbees en een gnoe. En een grote leguaan op de weg. Mooimooi!

Maandagochtend zijn Lineke en ik geïntervieuwd voor Kompas, het maandelijkse magazine dat binnen de VGK verschijnt. Er werd gevraagd naar onze ervaringen en indrukken in Zuid-Afrika en naar onze gedachten over de toekomst van de kerken hier. Best moeilijk om op basis van toch maar een heel beperkte ervaring daar wat zinnigs over te zeggen. We zijn onder de indruk van hoe de Here ook hier doorwerkt. We hebben veel Godsvertrouwen gezien en meegemaakt bij de gemeenteleden. Er is een sterke drive om als kerk midden in de Afrikaanse samenleving te staan en te werken. Mooi vinden we ook dat de blanke en zwarte kerken binnen de VGK gelijkwaardig samenwerken in het kerkverband. Maar de gemeenschap is wel erg klein en kwetsbaar. En het aantal leden van de blanke kerk dat echt betrokken is bij het zendingswerk, is niet erg groot. Kerk en zending lijken toch wat aparte werelden. En de benadering van andere kerken is bij sommigen naar ons gevoel wel erg gefocust op het zoeken van de verschillen, in plaats van oog te hebben voor ook veel gemeenschappelijke grondslagen.

Lineke had maandagmiddag een gesprek met een paar leden van de gemeente-opbouw commissie. Ze heeft in Capelle jarenlang in een dergelijke commissie gezeten en zo kon er heel wat ervaring worden uitgewisseld. Dinsdagmiddag en -avond hebben we nog wat bezoeken gedaan, waaronder een kraambezoek. Woensdag is Lineke voor het laatst met Nellie Kleijn meegeweest naar Soshangove vooor het bezoeken van (aids)patiënten, en hebben we ook weer wat bezoeken gedaan. Vrijdagmiddag zijn we samen voor het laatst naar de Kinderclub van Rinette Boersma geweest in Chantelle, en daar afscheid genomen van DirkMaurits en Rinette die er als zendeling werken. Gisteren en vandaag zijn we nog druk bezig geweest om de foto's zo veel mogelijk bij te werken en op het web te zetten. En morgen is het afscheid van de gemeente. Dan nog een paar dagen om af te kicken en de koffers te pakken. Waarom is afscheid nemen altijd weer zo lastig...?

Zondagmiddag 27 juni

Vanmorgen het afscheid van de gemeente gehad. Ik heb eerst gepreekt, onze buren waren er ook. Na de dienst heeft br Berend Kamphuis Lineke en mij toegesproken: warm en humoristisch. We kregen cadeautjes van de kerkenraad: het boek 'Op pad in Zuid-Afrika' en een prachtig koffie-servies. En de jeugd had een sing-in voorbereid, met begeleiding van piano, guitaar en viool, die klonk als een klok. Daarna was het onder de koffie handen schudden met zoveel lieve en dankbare woorden... Bijna iedereen vroeg of we nog eens terugkwamen. Ja, mensen, we zouden veel van jullie graag nog eens terug willen zien! We hebben het zo goed gehad. En er is nog zo onvoorstelbaar veel moois te zien in jullie grote land! Wie weet hoe de Here ons leven nog leidt... In elk geval hebben we een onvergetelijke ervaring opgedaan en net zoveel reden om 'baie, baie dankie' te zeggen als jullie allemaal!

Vrijdag 2 juli

We zijn weer thuis! Terug in Nijkerk, in ons eigen appartement, weer dicht bij de kinderen en kleinkinderen, tussen onze eigen buren.

Maar laat ik eerst nog wat vertellen van de laatste dagen in Pretoria. Zondagmiddag kwamen Kees en Nellie Kleijn nog even langs, en zondagavond na de kerkdienst ging het afscheid nemen van de gemeenteleden nog een beetje door. Wat we vooral hoorden was dat men de preken zo had gewaardeerd. Veel jongeren kwamen nog speciaal bedanken voor de preekbesprekingen. De zondagavond hebben we verder doorgebracht bij Berend en Ina Kamphuis. Berend had vanaf het begin het contact met ons onderhouden, en z'n hele gezin was steeds nauw betrokken bij de verzorging van ons onderdak en zo. Zij hadden nog wat mensen uitgenodigd die zich in de afgelopen maanden op een bijzondere manier hebben uitgesloofd  om ons het verblijf naar de zin te maken. Lineke had zaterdag een foto gemaakt van een heel bijzonder torretje. Het was zo groot als een lieveheersbeestje, maar grotendeels goudkleurig, ook met goudkleurige poten en sprieten. En het leek wel of er een plastic kapje overheen zat: doorzichtig, en het kon openschuiven om de vleugels te gebruiken. Er werd veel over gelachen op die avond: Lineke met haar gouden tor met een plastic kapje... Maar toen we 's avonds thuis kwamen, hebben we de foto's nog even naar iedereen toe gemaild - en nog in die nacht kregen we een mailtje terug: één van de aanwezigen had het torretje gedetermineerd en een wetenschappelijk artikel erover meegestuurd!

Het was ook fijn om te horen, dat er opnieuw een predikant uit Nederland bereid is gevonden om in september een aantal maanden hulpdiensten te komen verrichten! We hopen en bidden dat ds. Jelle Drijfhout het beroep zal aannemen - maar dan zal het toch nog wel duren tot begin volgend jaar voordat ze komen.

Maandagmorgen hebben we de koffers tevoorschijn gehaald en zijn we een beetje begonnen met het schoonmaken van het huis en het uitzoeken van wat er mee moest naar Holland. In de loop van de morgen zijn we nog een keer naar het vakantiehuisje van dokter Douwe en Carla geweest. Het was er koud, we zijn er maar even gebleven, maar we hebben nog wel prachtige vogels gezien en gefotografeerd, waaronder een hele mooie Afrikaanse hop die druk bezig was om wormen te vangen. Daarna zijn we op zoek gegaan naar (toch nog weer) een Cultural Village. Er moest er één zijn in Lesedi, niet ver van waar we waren. En ja, Lesedi bleek een leuk en interessant beeld te geven van de traditionele leefwijze van een hele serie zwarte stammen in Zuid-Afrika. De toegangsprijs was niet gering, maar het was wel de moeite waard. Alleen lukte het Lineke ook hier niet om een aardewerk potje met beschildering van de Ndebele's te kopen. Op de terugweg zijn we nog eens door de hele binnenstad van Pretoria gereden. Voor 's avonds waren we uitgenodigd om bij de voorzitter van de kerkenraad en z'n gezin te eten.

We wilden nog één keer naar het natuurpark van Rietvleidam. Dat park, vlak bij de stad, heeft een beetje ons hart gestolen. We zijn er dinsdag een groot deel van de dag geweest, en we hebben nog weer bijzondere dingen gezien: 7 neushoorns bij elkaar! En doordat de bomen nu kaal zijn, konden we ook veel meer bokken en zebra's zien in grote kuddes bij elkaar. En verder hadden we de katvissen nog niet eerder gezien: enorme monsters, die met troepen op wat stukjes brood  in het water afkomen. Lineke heeft ook weer mooie vogels 'gevangen', en 's avonds hebben we bij Tjeerd en Dinie nog weer uitgezocht wat het was, na een gezamenlijke maaltijd.

Door alle mensen die ons nog te eten vroegen, bleef er nog wel het een en ander in de koelkast over! Woensdagmorgen waren we al vroeg wakker, en zijn we hard aan de gang gegaan om de rest van het huis schoon te maken, de koffers verder in te pakken, en geleende en overgebleven spullen weg te brengen. We dachten dat we met 60 kilo ruim alles konden  meenemen, maar toen puntje bij paaltje kwam, moesten we nog allerlei dingen achterlaten, en kwamen we uit op 65 kilo ruimbagage en elk wel meer dan 10 kilo aan handbagage - zou dat geaccepteerd worden op de luchthaven?

Van Jack, de tuinman uit Mamelodi, hadden we zaterdag al afscheid genomen. Hij is toen nog teruggeweest om de buitenboel van ons huis schoon te maken. Toen we hem z'n geld daarvoor gaven, zei hij: 'De Heer is mijn herder...'. Hij kwam nog een cadeautje voor ons brengen: een mandje en een lepel van kalebas.

Toen alles gepakt was, zijn we nog een paar uurtjes naar de Botanische tuin gegaan. Nog even wat gestapt en klipdassies gezien. En toen kwamen de buren en nog wat mensen ons nog groeten voor het laatst. Best een beetje emotioneel: het was fijn en goed en we hebben heel wat vrienden gemaakt in deze vijf maanden. Berend en Ina brachten ons  naar de luchthaven. Het was er ontzettend druk vanwege de WK voetbal. Maar we hadden om voor ons onbegrijpelijke redenen voor de terugreis een bussines-class boeking! Daarmee kwamen we in een rij die heel aanzienlijk veel korter was dan de mensen voor de economy-class! Misschien vanwege de drukte zei niemand iets over ons overgewicht (van de bagage dan...) We kwamen daar ook nog onze vrienden Acko en Nini tegen, die een dochter wegbrachten voor een reis naar Australië. We hadden nog net tijd om met Berend en Ina wat te eten. Toen moesten we snel gaan inchecken. Dat liep allemaal buitengewoon vlot, en we zaten ruim voor de tijd van vertrek in het toestel. Maar toen moesten we nog vijf kwartier wachten totdat er een duw-car beschikbaar was om ons vliegtuig van z'n plaats te duwen...

De reis verliep heel voorspoedig. Eerst een nachtvlucht naar Cairo. Door de vertraging hoefden we daar minder lang te wachten op de verbinding naar Amsterdam. Reizen met bussines-class is wel een heel stuk aangenamer dan als sardines in een blikje achterin het vliegtuig... Veel meer ruimte voor je stoel en je benen, en je kon je door je stoel onderweg ook nog laten masseren!

Op Schiphol kwamen onze koffers bijna als de eerste op de transportband, dus we konden snel door naar onze wachtende  kinderen en kleinkinderen! Dat was een blij weerzien! De jongste kleinkinderen waren alweer zo'n stuk gegroeid! Morgen hopen we ze allemaal samen te ontmoeten in de school van Jan in Barneveld. Op onze voordeur was een welkomstgroet geplakt van de buren in de flat. We zijn wel wat afgereisd, en ik heb, misschien uit Egypte, nog net een acute diarree meegenomen. Maar de koffers kunnen weer naar de berging, de was is grotendeels gedaan, er zijn weer boodschappen in huis, en het is niet eens meer zo'n erge chaos in de kamers. Lineke heeft zelfs de plantenbakken op het balkon al weer helemaal bijgewerkt!

We zullen nog heel wat verhalen hebben te doen in de komende tijd aan familie, vrienden en bekenden. Wat een ervaringen - elke dag komen weer nieuwe herinneringen boven. We zijn de Here dankbaar voor alles wat Hij gaf en voor wat wij door Hem mochten betekenen voor de gemeente in Pretoria!

Wat we nu verder met de site gaan doen? Veel mensen vragen ons ernaar. We weten het nog niet. We gaan eerst een beetje uitrusten en genieten van de Hollandse zomer...

Voor al onze trouwe lezers: het ga jullie goed! God zegene jullie! En: De Heer is mijn herder...