Zaterdag 23 januari zijn we met de kinderen en kleinkinderen bij elkaar geweest in de school in Barneveld, waar Jan directeur is. We wilden hier graag een foto plaatsen van de kleinkinderen die ons in het gymlokaal aan het uitzwaaien zijn - maar we krijgen het nog niet voor elkaar om die foto te uploaden. Hopelijk leren we dat binnenkort...

Donderdag 28 januari

Inmiddels zijn we in Pretoria aangekomen. We hebben een heel voorspoedige reis gehad, via Cairo naar Johannesburg met Egyptair. Op het vliegveld werden we afgehaald door degene die tot dusver als contactpersoon fungeerde. We hebben een eerste indruk van Pretoria gekregen en al aardig wat gemeenschappelijke kennissen de revue zien passeren. We zijn langs het huis gereden waar we vanaf 1 febr. komen te wonen. Tot die tijd verblijven we in een soort logeerhuis op het erf van één van de gemeenteleden, met een prachtige tuin waar veel vogels komen. Vanmiddag wat boodschappen gedaan en vanavond gaan we lekker vroeg naar bed om bij te slapen. De warmte valt ons mee. Het kan in deze tijd van de zomer flink regenen en onweren in Pretoria, maar vandaag was het wel wat bewolkt, maar droog.

We hopen op een goede tijd, en dat we wat mogen betekenen voor de gemeente. We zullen ongetwijfeld zelf ook heel nieuwe ervaringen opdoen.

Vrijdag 29 januari

Het is vanmorgen heerlijk koel buiten. We horen de geluiden van allerlei vogels in de tuin. Lineke krijgt twee ibissen op de foto. Dick krijgt 'rijles': een poosje wennen aan de auto (Renault Scenic) en vooral aan het links rijden. Trouwens ook aan het met je linkerhand moeten schakelen! We hebben een probleempje met de mail: we kunnen wel mail ontvangen, maar niet verzenden. Vanmiddag komt iemand ernaar kijken. Maar het is voor ons een extra reden om nu snel nog iets op de site te zetten. Dat lukt dus wel! Met de digitale krant lukt het ook nog niet goed. Maar om ons probleem daar duidelijk te maken moet eerst de uitgaande mail het weer doen... We hebben overigens het gevoel alsof we hier al dagen zijn. Lineke heeft vriendschap gesloten met Bessel, één van de twee hondjes van Arie en Aleida - onze gastheer en -vrouw voor deze eerste dagen. Wellicht komen jullie haar (Bessel, maar mogelijk met een andere naam) nog wel vaker tegen op deze site.

Zaterdag 30 januari

Eén van de deskundigen in de gemeente op it-gebied heeft gistermiddag gezorgd dat ook de uitgaande mail nu goed werkt. We kunnen nu ook de krant digitaal ontvangen. We hebben alleen nog geen tijd gehad om de kranten van de afgelopen dagen te lezen. We krijgen al wat mensen op bezoek, en we worden voorlopig, zolang we nog in dit tijdelijke huis zitten, elke dag door leden van de gemeente uitgenodigd voor de warme maaltijd. Zo hebben we al heel wat afgepraat met de mensen hier, veel informatie gekregen en onvoorstelbaar veel lijntjes ontdekt naar gemeenschappelijke kennissen of familie... We hebben in deze paar dagen al heel veel hartelijkheid en warmte ervaren. Iedereen doet z´n best om te zorgen dat we ons hier snel thuis gaan voelen.

Gisteravond hebben we een fikse onweersbui gehad met veel regen. Het heeft hier de afgelopen tijd trouwens erg veel geregend. De zomer is hier ook de regentijd. Alles is mooi groen, en de tuinen staan er allemaal prachtig bij!

Vanmorgen is één van de zendelingen even aangewipt. Het lijkt ons mooi om iets van het zendingswerk rond Pretoria mee te maken!

Vanmiddag zijn we samen eropuit gegaan in de auto om boodschappen te doen. We zijn naar een enorm winkelcentrum gereden, even buiten de stad. Daar werd geschaatst! Niet in de openlucht, want overdag is het zo´n 25 graden, maar in het winkelcentrum is een kunstijsbaan gemaakt en er werd druk geschaatst.

Er komen regelmatig mailtjes binnen en reacties op de site. We zullen lang niet op alles persoonlijk kunnen reageren, maar we gaan ervan uit dat jullie via dit verslag op de site op de hoogte blijven.

Vanavond hebben we een ontmoeting met de kerkenraad. Dan horen we wat meer gedetailleerd wat Dicks werk wordt in de komende tijd. Morgen hoef ik nog niet te preken. Dan kunnen we eerst eens aanzien hoe het hier in z´n werk gaat in de kerk.

We hebben er zin in om aan de slag te kunnen gaan.

Zondagavond 31 januari

Waar moeten we beginnen met te vertellen wat we hebben ervaren? We hebben zoveel nieuwe indrukken opgedaan en zoveel mensen ontmoet en gesproken...

Gisteravond hebben we dus een ontmoeting gehad met de leden van de kerkenraad en hun vrouwen. Heel gezellig buiten. Een groot deel van het kerkplein is overdekt, en dat is een prachtige gelegenheid om bij elkaar te zijn. We waren met ruim veertig mensen. Het is natuurlijk niet te doen om al de namen en gezichten meteen te onthouden. We merken wel dat men onze komst erg waardeert en er ook wat van verwacht. Er is nog niet heel specifiek over mijn werk gesproken. Dinsdagavond zal ik aanwezig zijn op de eerste brede kerkenraadsvergadering na de zomervakantie hier. Deze weken staan helemaal in het teken van de start van een nieuw seizoen.

We waren aan het eind van de avond wel aan ons bed toe... Gelukkig zijn de nachten niet erg warm en kunnen we goed slapen.

Vanmorgen naar de kerk. We konden vandaag eerst gewoon als kerkgangers de diensten meemaken. Het is een mooi gebouw, met een prachtig orgel. Er is me toegezegd dat ik een sleutel van het orgel zal krijgen - dan kan ik het zelf ook eens uitproberen. De gang van de dienst verschilt niet veel van die in Nederland. De psalmen worden gezongen op de bekende Geneefse melodieën - maar wel met af en toe net even een ander ritme, waardoor je gemakkelijk even uit de bocht vliegt.

Na de dienst werden we toegesproken door de voorzitter van de kerkenraad en hartelijk welkom geheten. Dick kreeg een Afrikaanse Bijbel en kerkboek cadeau, en Lineke een mand met alle mogelijke producten van het land. Daarna was er koffiedrinken en handenschudden en gemeenschappelijke kennissen en zo uitwisselen met een paar honderd gemeenteleden. Ook weer op het overdekte kerkplein.

De tweede dienst is 's avonds om half zeven. We zingen voorafgaand aan de dienst een psalm of lied, en net voordat de dienst begint luidt de klok van de kerk. Dat is sein voor de ouderling van dienst om de voorganger op te leiden.

Uit de kerk nog weer met verschillende mensen gesproken. Lineke is uitgenodigd om vrijdag mee te gaan naar Soshanguve naar een activiteit op het zendingsterrein. Iemand beloofde ons een GPS te leen (navigatiesysteem) voor in de auto. Dinsdag is er een verjaardagsfeest van een oudere zuster in de kerk. Donderdag is er een gemeentevergadering over het jaarthema. Er zijn vorige week drie baby's geboren - dus we zullen wat kraambezoeken gaan afleggen. En woensdag zullen we in onze 'eigen' woning kunnen trekken. (We hebben het overigens prima naar de zin bij onze gastheer en -vrouw!) Maandag komt het huis beschikbaar, en dan wordt het eerst nog ingericht met de nodige voorzieningen.

Er lijkt genoeg te doen. We hopen dat de Here ons een goede en vruchtbare tijd geeft in de gemeente hier.

Maandag 1 februari

We zijn al vroeg wakker. Maar goed ook, want al voor acht uur gaat een ploegje mannen aan de gang om het gazon te maaien. Dat is hier in de tuin een hele lap! Lineke gaat ook al voor acht uur op stap met een paar vrouwen uit de gemeente om een stuk te wandelen. Ik ga aan het werk met een preek. Ik moet zien thuis te raken in het Afrikaanse kerkboek om een passende en gevarieerde liturgie samen te stellen. Na het grasmaaien is het een drukte op het gras van vogels. Leuk om wat te fotograferen. We gaan lopend ons eerste pastorale bezoek afleggen aan een zuster bij ons in de buurt.

Vanmiddag naar de Makro geweest voor wat boodschappen. Vanavond weer bij een gemeentelid gegeten en daar de hele avond blijven hangen. Voor een aantal kinderen in de gemeente is Lineke al 'tannie Lineke'. 'Oom Dick' zeggen ligt voor de meesten nog wel wat lastiger...

Donderdag 4 februari

We zijn een paar dagen niet toegekomen aan het verder schrijven van dit verslag. We hadden het te 'druk' met andere dingen. Dinsdagmorgen heeft één van de oudste zusters uit de gemeente haar verjaardag gevierd onder het afdak bij de kerk. Dat was weer een gelegenheid waarbij we heel wat mensen hebben gesproken. 's Avonds was het de eerste kerkenraadsvergadering waar ik bij was. Het was ook de eerste vergadering in het nieuwe seizoen, en dat werd een beetje laat...

En woensdag zijn we verhuisd. Dinsdag aan het eind van de middag kwam één van de vrouwen die bezig zijn geweest ons huis klaar en schoon te maken en in te richten, ons halen om te komen kijken. Nou, we zitten hier op een geweldige plek! Op een erf waar 5 woningen bij elkaar staan. Er woont een hele familie bij elkaar, allemaal broers en zussen, wat oudere mensen. Eén van die huizen was beschikbaar om te huren, en daar wonen we nu dus. Een huis met een enorme kamer, een grote keuken, twee slaapkamers en twee badkamers, een klein tuintje en een 'stoep' waar je heerlijk buiten kunt zitten. Verder nog een dubbele garage. Het huis is qua oppervlakte zo ongeveer het dubbele van ons appartement in Nijkerk. Er moesten nog wat voorzieningen getroffen worden om het internet hier te kunnen gebruiken. Maar dat is nu ook geregeld.

Vanmorgen is Lineke naar een schilderklas geweest van Jenny Boon, de vrouw van zendeling Pieter Boon. En ik ben bij Pieter op bezoek geweest die me verteld heeft van het zendingswerk dat in de omgeving van Pretoria gedaan wordt. Morgenmiddag hopen Lineke en ik iets van dat werk te bezoeken. Vanavond is er een gemeentevergadering. En tussendoor ben ik bezig met de voorbereidingen van de diensten waarin ik zal voorgaan.

Ons programma is dus redelijk gevuld. We rijden momenteel ook tijdelijk in een andere auto. Er waren wat problemen met onze 'eigen' kar. Het rijden vind ik steeds nog wel spannend. Maar goed, dat zal ook wel wennen. Al met al zijn we volop in de running. Intussen zijn we ook bezig om een vakantie te bespreken voor in april, als m'n broer en schoonzus hier vier weken hopen te komen. Het is deze dagen erg warm en drukkend weer. Bijna elke dag onweert het ook wat.

Zaterdag 6 februari

De gemeentevergadering van donderdagavond was heel geanimeerd en had een goede opkomst. Hij stond in het teken van 'gemeenteopbouw' en van het jaarthema voor de gemeente 'Hoekom VGK?' - oftewel: hoe willen we als Vrije Gereformeerde Kerk kerk van Christus in Zuid-Afrika zijn? Zendeling Dirk Maurits Boersma hield een inleiding, en in groepen werd er vervolgens gesproken over vragen die te maken hadden met de eigen identiteit en uitstraling van de gemeente. Ook hier is best een heet hangijzer de vraag naar de verhouding van verandering en vasthouden van de eigen traditie. Dat heeft in een vanouds immigrantengemeente nog heel eigen aspecten.

Vrijdagmorgen zijn we met Aleida, onze onvolprezen gastvrouw van de eerste dagen hier, naar het kantoor van de 'Parkraad' geweest. In april komen m'n broer en schoonzus Harm en Swan ons opzoeken, en dan willen we zelf ook wat vakantie nemen om wat van het land te zien. We hebben accomodatie geboekt voor een verblijf in de Kruger-wildtuin. Aleida heeft ons meteen iets van de mooie plekjes in de binnenstad van Pretoria laten zien.

We zouden 's middags met een gemeentelid iets van het zendingswerk gaan bezoeken. Maar we waren behoorlijk afgedraaid, en we hebben die afspraak maar uitgesteld. 's Avonds nog wel een kraambezoek afgelegd.

Vandaag zijn we er met de auto wat op uitgetrokken. We hebben een navigatiesysteem te leen gekregen en uitgeprobeerd. En het is goed voor ons om voorlopig nog wat meer ervaring op te doen in het Zuid-Afrikaanse verkeer... We zijn naar de Hartbeespoortdam gereden. Een gewild uitgaansdoel voor de mensen in Pretoria. Het is een stuwmeer dat tussen de heuvels ligt, met een waterval en mooie uitkijkpunten en allerlei toeristische voorzieningen.

De terugreis voerde ons dwars door het centrum van de stad, doordat het systeem het verschil niet herkende tussen de 24e Laan, waar wij wonen, en de 24e Straat, in een heel ander deel van de stad... Enfin, goed om rij-ervaring op te doen!

Vanavond  de laatste voorbereidingen getroffen voor de kerkdienst van morgenochtend. Best spannend hoe dat zal gaan! Ik preek in het Nederlands (een vertaling van de preek ligt klaar voor wie die gebruiken wil), maar de lezingen en zo zal ik wel in het Afrikaans doen. Eens zien of het een beetje verstaanbaar overkomt...

Maandag 8 februari

Nou, gisteren was dus best een spannende dag: de eerste keer hier preken! Het was om half tien al warm, benauwd. Maar in de kerk was het redelijk koel. De gemeente van Pretoria heeft een mooi, groot kerkgebouw, met een prachtig orgel (door een gemeentelid gebouwd!). De kerk zit helaas lang niet meer vol. In 1997 is de gemeente gesplitst, omdat ze te groot werd voor het gebouw. Toen is naast de gemeente van Pretoria (West) de gemeente van Pretoria-Maranata gevormd. Nu zouden de beide gemeenten haast weer in één gebouw kunnen kerken, doordat er nogal wat leden in de afgelopen tien jaar zijn vertrokken: naar Australië, Nieuw-Zeeland, Canada en ook naar Nederland. Toch is Pretoria met zo'n 400 leden nog een mooie gemeente. Die ook erg actief is in allerlei sociaal en barmhartigheidswerk.

De gemeente zingt voorafgaand aan de dienst een lied. Onder het luiden van de klok gaat vervolgens de voorganger de preekstoel op. Afkondigingen, lezing van de wet en de Schriftlezingen heb ik in het Afrikaans gedaan (daar moest het tenminste voor doorgaan...). De gebeden en de preek in het Nederlands. De meesten verstaan dat wel, als je maar 'stadig' spreekt; dat wil zeggen: niet te 'vinnig'. We zingen de psalmen op soms net een beetje veranderde Geneefse melodieën, en verder is er keus uit een bundel 'Skrifberijmings'.

De reacties op de dienst waren voorzover ik ze gehoord heb, positief. De preek was in het Afrikaans vertaald en uitgeprint voor degenen die dat graag wilden. Of de manier waarop ik de Afrikaanse teksten voorlees voor de Afrikaners verdraaglijk is, met m'n Hollands accent, daar ben ik nog niet helemaal achter. Ik had in Nederland al een beetje geoefend onder leiding van een Afrikaanse zuster in Nijkerk. Maar het klinkt uit de mond van de Afrikaners hier om ons heen toch wel weer een beetje anders. Maar, een beetje oneerbiedig gezegd: de kop is eraf! Onze buren op het erf waar we wonen, zeiden vandaag toen ze hoorden dat ik gepreekt had, dat ze een volgende keer ook zouden komen luisteren!

Elke zondagmorgen is er koffiedrinken na de kerkdienst. De avonddienst begint om half zeven, dat betekent dat je een lekkere lange zondag hebt. Een dochter van ds. Kleijn was tussen de diensten bij ons, heel gezellig. In de loop van de middag hadden we een forse donderbui, met een paar heel harde klappen. Maar dan frist het daarna heerlijk op... We hadden voor deze zondagavond een deel van de kerkenraad uitgenodigd om 's avonds op bezoek te komen in ons huis, maar dat was net even te kort dag en gebeurt nu over twee weken. Volgende week zondagavond hebben we met de oudere jeugd een preekbespreking bij de kerk.

Woensdag 10 februari

De afgelopen dagen hebben we het voor ons gevoel best aardig druk gehad. We streven ernaar om drie bezoeken per dag te doen: 's morgens, 's middags en 's avonds telkens één. Tussendoor is er dan tijd om een boodschapje te doen, 's middags even te gaan liggen, en te werken aan de preken en zo. Ons lichaam is nog niet helemaal gewend aan het andere eten, en vooral het andere water van hier. Dat betekent dat we soms wat probleempjes hebben met maag en darmen...

Gistermorgen is Lineke naar een vrouwenvereniging geweest. Ik had 's avonds kerkenraad. Men is hier gewend om vanuit de kerkenraad niet alleen de catechisaties en de jeugdverenigingen te bezoeken, maar ook de andere Bijbelstudieverenigingen. Voor de vrouwenvereniging op dinsdagmorgen was het moeilijk om een bezoek-ouderling te vinden; daarom heeft de kerkenraad mij gevraagd of ik daar op bezoek wil gaan. Ik ga dus binnenkort op ambtelijk bezoek bij Lineke haar vereniging!

We leren langzamerhand al aardig wat mensen kennen. Veel gezichten in de kerk zijn niet meer vreemd. Het is ook mooi te ervaren dat mensen je deelgenoot maken van hun leven. De levenservaringen van veel mensen in een van oorsprong emigrantengemeente zijn vaak behoorlijk heftig, meer dan gemiddeld in een Nederlandse gemeente. We zijn best onder de indruk van de saamhorigheid in de gemeente, en de betrokkenheid bij elkaar, maar ook bij de mensen om hen heen. Het is wel een voorrecht om er iets van mee te maken hoe de Here hier met deze kinderen van Hem zijn weg gaat.

Zaterdag 13 februari

Gisteren zijn we naar de kinderclub geweest van Rinette Boersma in Chantelle, een buitenwijk aan de Noordkant van Pretoria. We zijn erheen gegaan met een vrouwuit onze gemeente die daar elke week helpt bij de club. Ik heb Rinette heel lang geleden al eens ontmoet in Brazilië. Toen gaf ze daar thuis les aan de kinderen van zendeling Erik Mouissie. Nu is ze getrouwd met een zendeling: Dirk Maurits Boersma, in dienst van de VGK van Pretoria-Maranata. Er was een mooie opkomst op de kinderclub: 22 kinderen. Het gaf ons heel veel herkenning met het werk dat we zelf op Curacao deden vroeger: zingen, een Bijbelvertelling en een verwerking van het verhaal. Net als vroeger op Curacao worden hier de kinderen die niet op eigen gelegenheid kunnen komen, opgehaald door Dirk Maurits... Het was heel fijn om dit mee te maken. Vooral Lineke kon zich hier weer eens helemaal uitleven in het helpen met de verwerking!

's Morgens waren we naar een gigantisch winkelcentrum gereden: Memlyn Park Mall, een eindje buiten de stad aan de Oostkant. We hebben een fan gekocht, om wat extra verkoeling te zoeken in de echt broeierige warmte van de laatste dagen. Tot zondag kregen we 's middags meestal een lekkere onweersbui. Dan friste alles weer heerlijk op. Maar daarna bleef het wel benauwd warm, maar kregen we geen bui meer...

Vandaag hebben we een gemeentedag op een picknickplaats bij een natuurterrein met zwembad en zo. We zijn benieuwd!

Zondag 14 februari

Nou, het was gisteren een prachtige dag! We hadden wel even moeite om de plek te vinden waar de gemeentedag gehouden werd. We reden met gemeenteleden mee, en we hadden een kaartje met beschrijving van de route. Het ging via de snelweg N4 - lastig alleen, dat er twee verschillende N4's zijn... In plaats van een half uur rijden, deden we er anderhalf uur over; en maar goed dat er mobiele telefoons zijn...

Maar, we kwamen op een heerlijke plek: Hennop's picknick place. Een plek in de buurt van Hartebeespoortdam, in het bos, aan een klein riviertje, met heel veel schaduw en een paar zwembaden voor de kinderen. De kinderen konden er in autobanden een stuk van het riviertje afvaren, over wat stroomversnellingen heen - spannend! Er was een hangbrug over de rivier, waar nogal wat planken aan ontbraken - ook spannend! Maar vooral: er was een geweldige braai, met worst en kip! Ruim de helft van de gemeente was opgekomen, zo'n 250 mensen. Ieder moest een grote slaai meebrengen voor algemeen gebruik. Lineke had een rijstsalade gemaakt, met kip en weet ik wat allemaal voor groente en kruiden erdoor. Er was een enorme verscheidenheid aan salades en brood. Er was gevraagd, dat ieder zelf 'eetgerei en drinkgoed' mee zou nemen. We hadden dus bordjes en bestek en bekers bij ons. Wisten wij veel, dat 'drinkgoed' betekent dat je ook je eigen drankjes moest meebrengen... We hebben wat dat betreft dus op de schooi geleefd die dag. Maar we zijn echt niks tekort gekomen...

Het was erg gezellig. We hebben weer met veel mensen een praatje gemaakt. Het was die dag weer erg warm, nog steeds geen regen, maar er was veel schaduw en er was ook geregeld wat wind, en zo was het heel goed uit te houden. Een mooie dag! Maar 's avonds waren we wel moe van het buiten zijn...

Vandaag is het dus zondag. Ook weer een bijzondere dag. Vannacht is het trouwens wel lekker afgekoeld! veel regen is er niet gevallen, maar het heeft heerlijk doorgewaaid. Ook vandaag overdag is het nog lekker koel. We vieren vandaag het heilig avondmaal ('nagmaal'). Vier tafels in de morgendienst - dat is op zich al een goed gevulde dienst. Maar er was ook dopen: drie dopelingen tegelijk, alle drie een dag na elkaar geboren! Dat was een heel feestelijk gebeuren.

Het was voor mij een lange ruk Afrikaans lezen uit de formulieren voor doop en nagmaal. Ik had vanmorgen geen preek erbij. Aan elk van de tafels las ik een paar verzen uit 1 Petrus 1 en 2, met een korte toepassing erbij. Ik krijg nog telkens complimentjes voor m'n uitspraak van het Afrikaans - ik mag dus aannemen dat het redelijk te volgen is. Vanavond hebben we na de kerkdienst een preekbespreking met de jeugd - dat zal misschien echt de proef op de som zijn van wat er van m'n Afrikaans en Nederlands nou echt overkomt bij de jongeren...

Na de kerkdienst was het weer gezellig koffie drinken  onder de tapa. We hebben een afspraak gemaakt, dat we morgenochtend op bezoek gaan bij de enige boer die er nog in de gemeente is - op zo'n 80 km buiten de stad bij Bela bela (Warmbad).

Woensdag 17 februari

Woensdag alweer! Drie weken geleden  vertrokken we uit Nederland. Voor ons gevoel zijn we al maanden hier... Elke dag is weer gevuld met zoveel nieuwe indrukken... Enfin, dat is een goed teken, zullen we maar denken. Al merken we af en toe ook wel dat we moeten oppassen, dat we niet teveel willen!

Lineke ligt met haar Bessel-verhalen intussen een paar dagen vóór op mijn verslag. Ik ben nog bij zondag bezig. Zondagmiddag was het even rust. De tweede dienst is pas 's avonds om half zeven. Dat betekent dat je een lekker lange tijd hebt tussen de diensten. Als het even kan, gaan we 's middags eigenlijk altijd wel even plat. Ik had nog wel wat voorbereiding te doen voor de avonddienst en voor de preekbespreking. Het was gelukkig deze dag iets minder warm en benauwd dan de vorige dagen, al kwam er van een echte bui eigenlijk nog niet veel. Met verschillende van de kleinkinderen hebben we in de loop van de middag leuk contact gehad via skype. Mooi dat je elkaar daarbij ook kunt zien. Al gebruiken we skype ook wel om op een goedkope manier met de kinderen in Nederland te kunnen bellen.

De avonddienst verliep ook goed. Na afloop waren we benieuwd of de jongelui inderdaad zouden blijven voor de preekbespreking. Nou, dat overtrof alle verwachting. Zo'n 60 jongelui verzamelden zich bij de kombuis. Na een kop koffie of wat fris verdeelden ze zich in zes groepen. We hadden een lijstje met gesprekspunten bij de preek laten vertalen. Daar gingen ze vol enthousiasme mee aan de slag. Het verstaan van de preek in het Hollands bleek voor vrijwel niemand een echt probleem te zijn. Lineke en ik hebben echt met volle teugen genoten van de manier waarop deze jongeren aan de gang gingen: zoveel betrokkenheid en inzet! Als je naar deze jeugd kijkt, dan heeft de gemeente hier een enorm potentieel in huis aan toewijding en enthousiasme voor de Here en voor de kerk! Een heerlijke avond. Om half tien moesten we afsluiten. De 'dankie dominee' en 'dankie tannie'-s waren niet van de lucht...

Voor maandagmorgen hadden we dus afgesproken op de boerderij, net even over de grens met de Noordelijkste provincie Limpopo.

De tolweg naar het Noorden was rustig. Onderweg zagen we een koedoe door een akker rennen. De route naar de boerderij was perfect aangegeven en klokslag tien uur kwamen we er aan. Wat een ruimte heb je hier! Een weids landschap, met in de verte de skyline van de Waterbergen. We brachten een heel gezellige ochtend door bij de fam. Van der Sluis. We waren van plan vandaar door te gaan naar Warmbad, een plaats met warme bronnen, waar we wat wilden zwemmen. Voor Lineke zou het water van zo'n 32 graden heel goed zijn tegen de reuma. Maar het liep heel anders. We zouden met onze gastheer nog even gaan kijken op z'n land: ik weet niet meer hoeveel hectaren met allerlei zaaigoed. Daar kwamen we een secretarisvogel tegen en een jakhals en wat bokjes. En uiteindelijk belandden we op een wildplaats van een collega, waar we een paar uur hebben rondgereden en giraffes, gnoes, zebra's en njala's hebben gezien.

In dat gebied liggen allemaal kleine stukjes land, die met elkaar het vroegere 'thuisland' Bophoetatswana vormden. De weg gaat daar door dorpen waar koeien en ezels zo los op de straat lopen. Daar reden we vlak langs een ezel met een nostervogel op z'n rug; die vreet de teken uit de huid van z'n gastheer op. Lineke kon hem prachtig op de foto zetten.

Al met al een heel bijzondere en mooie dag!

's Avonds kregen we nog bezoek namens de kerkenraad om te horen of we niets tekort kwamen...

De volgende ochtend kregen we Erik en Tineke van Alten op bezoek: het predikantsechtpaar van de zusterkerk in Pretoria-Oost ('Maranata'). Fijn om kennis te maken met elkaar en ervaringen uit te wisselen! We hebben wat afspraken gemaakt voor wat ruildiensten in de komende tijd, zodat ik ook nog wel eens  in Maranata en wellicht ook in Johannesburg zal preken.

's Middags hebben we weer wat bezoeken gedaan, en 's avonds was er kerkenraad. Dat is met dit warme weer wel een beetje een beproeving, want het zaaltje waar vergaderd wordt is bloedheet...

En dan komen we bij vandaag: de woensdag. We hadden gisteren gebeld met Kees en Nelly Kleijn, onze collega in Johannesburg, die we nog kennen van de tijd dat we samen in de classis Hoogeveen werkten. We hebben een afspraak gemaakt, dat we ze vrijdagmorgen gaan bezoeken. Maar tijdens dat telefoongesprek hoorden we dat Nelly vanmorgen naar Soshanguve zou gaan, één van de zendingsterreinen boven Pretoria, waar Nelly betrokken is bij allerlei vormen van hulpverlening. Lineke vroeg of ze met haar mee zou mogen, en dat was geen bezwaar. Lineke is dus vanmorgen met Nelly op stap gegaan, en ik ben alleen wat bezoeken gaan doen. Benieuwd met wat voor verhalen ze straks terugkomt...

Maandag 22 februari

Dicks verjaardag. Ik zit boordevol indrukken van de ochtend die we net met een deel van de gemeente hebben doorgebracht bij de kerk. Maar laat ik de chronologische volgorde maar een beetje aanhouden, en dan zitten we dus nog bij woensdag de 17e...

Lineke kwam tegen de avond weer thuis van haar dag met Nelly Kleijn. Erg onder de indruk van wat ze samen hadden gezien en gedaan bij aids- en hiv-patiënten in Soshanguve. Ze zal er zelf t.z.t. nog wel wat over schrijven. (En lees maar bij de avonturen van Bessel...!) Ze was er in elk geval zo enthousiast over, dat ze Nelly gevraagd heeft om in de komende tijd vaker mee te mogen gaan. Ze kickt er trouwens helemaal op om mee te doen in allerlei zendings- en hulpverleningswerk. Het zal straks nog moeilijk worden om het werk hier weer los te moeten laten... Het was so wie so heel fijn Nelly weer te ontmoeten, zoveel jaar na de tijd dat we samen in de classis Hoogeveen hebben gewerkt!

Woensdagavond hebben we samen nog een bezoekje gedaan, en donderdagochtend scheidden onze wegen weer: Lineke ging naar de kunstklas van Jenny Boon, en ik ging op een ziekenbezoek. 's Middags hebben we ons eerst maar eens even wat rustig gehouden. Eigenlijk moet je wel iets als een siëstia inbouwen, want de warmte maakt het onmogelijk om drie dagdelen achter elkaar bezig te zijn. Op een publieke website zijn we voorzichtig met het noemen van namen. Maar ik wil wel even noemen dat we deze avond op bezoek zijn geweest bij de fam. Meijer, die uit de gereformeerde zendingsgeschiedenis wel bekend is. Br. Jan Meijer was in de pionierstijd van de zending op Irian als onderwijzer uitgezonden door Mezos. Het werd een avond met veel boeiende verhalen, ook over de contacten die de Meijers vroeger hebben gehad met mijn ouders. We kregen de koffie in kopjes die zij indertijd nog van mijn moeder hebben gekregen... We horen trouwens regelmatig nog heel positieve herinneringen aan de tijd dat m'n ouders hier waren om hulpdiensten te doen, en ook over andere predikanten uit Nederland, waaronder ds. C.G. Bos.

Vrijdag zijn Lineke en ik samen naar Cees en Nelly Kleijn gegaan in Johannesburg. Op zich is dat ongeveer een klein uur rijden bij ons vandaan. Maar we deden er die morgen wel twee uur over. We kwamen in flinke files terecht op de N1, waar zo'n beetje over de hele afstand tussen Pretoria en Johannesburg aan gewerkt wordt. Al bij de oprit stond alles  muurvast. We vebaasden ons over de manier waarop sommige automobilisten hun eigen sluipwegen weten te vinden langs afzettingen en over afscheidingen heen - niet zo best voor je auto, zeg maar... Maar toen we eenmaal van de N1 af waren, reden we verder een mooie en vrij rustige weg door het heuvelachtige landschap tussen de beide grote steden ('dorpen' zeggen ze hier) van de provincie Gauteng. Het was erg fijn om de Kleijns weer te ontmoeten, en na zoveel jaren bij te kunnen praten. Zij wonen er sinds een paar maanden in een nieuw huis, naast de kerk. Met Pasen hoop ik 's middags in Johannesburg te zullen preken - ik weet nu in elk geval al zo ongeveer de weg...

We moesten 's middags op tijd weer terug zijn, want Lineke zou met Nel Visser weer naar Shantelle gaan voor de kinderclub bij Rinette Boersma. Ik ben die middag nog wat bezoeken gaan doen in Pretoria, en 's avonds zijn we  met Nel Visser wat gaan eten in een soort Indianen-restaurant, waar het voltallige personeel van tijd tot tijd een regendans of zo ging opvoeren rondom het buffet!

Tussen alle andere bedrijven door moet er natuurlijk ook regelmatig gewerkt worden aan de voorbereiding van de preken voor 's zondags. Ik zorg ervoor dat ik steeds een week vantevoren een preek klaar heb, zodat er dan een week tijd is om hem te vertalen in het Afrikaans.

Zaterdagmorgen lazen we via internet dat het kabinet gevallen is in Nederland. Dat is hier niet direct breaking news, ook niet voor de meeste gemeenteleden. Daarvoor voelen de mensen hier zich toch te veel Afrikaner geworden. De kerkelijke ontwikkelingen in Nederland worden nog wel behoorlijk gevolgd. Maar ook het kerkelijk leven ontwikkelt zich hier rond eigen en vaak heel andere aandachtspunten dan in Nederland. Dat werd me zaterdag ook weer heel duidelijk, toen ik een vergadering mee mocht maken van de classis Noord van het VGK-kerkverband. Heel boeiend, doordat daar de afgevaardigden samenkomen van de beide 'witte' en de beide 'zwarte' kerken die van deze classis deel uitmaken. In Mamelodi en in Soshanguve bestaat een zelfstandig geïnstueerde kerk, die is voortgekomen uit het zendingswerk van de emigrantenkerken. Ik vond het mooi om mee te maken hoe op de classisvergadering de inbreng van beide kanten komt en gewaardeerd wordt! Overigens bleek daar ook wel iets van de heel eigen problemen die zich in de uit het zendingswerk ontstane kerken kunnen voordoen, en hoe sterk de doorgaande invloed van allerlei heidense achtergronden nog kan doorwerken. In m'n hele loopbaan ben ik op verschillende manieren steeds bij zendingswerk betrokken geweest. Het is fijn om nu ook iets van het zendingswerk dat hier gebeurt mee te maken!

's Middags zijn we nog wat boodschappen wezen doen. Bij een soort grootslagerij hebben we een flinke voorraad verse 'boerewors' ingeslagen - lekker dat die is! We hebben er geen idee van waar die van gemaakt zijn, net zoiets als verse worst bij ons, maar dan heel mager en lekker pittig. En dan heb je hier overal natuurlijk ook de  biltong en de droë wors - spul waar je als je eraan begint haast niet vanaf kunt blijven...

Zondagmorgen was ik vrij. We konden dus lekker relaxed naar de kerk. Als we om een uur of acht op de stoep zitten te ontbijten, horen we behalve de vogels en de kikkers om ons heen, wel drie of vier kerkklokken in onze omgeving luiden. Echt een heel 'zondags' gevoel... Er staan in elk geval van dit deel van Pretoria veel kerkgebouwen. Vrijwel elke wijk heeft wel een NG (Nederduits Gereformeerde) kerk en een GKSA ('dopper') kerk. Na de kerkdienst waren er weer 'verversings' onder de Tapa bij de kerk. En we waren uitgenodigd bij gemeenteleden die van tijd tot tijd alle oudere alleenstaanden uitnodigen voor een 'kuier' met een maaltijd. Een mooi gezelschap bij elkaar; je komt in de gemeente hier heel uitgesproken types tegen, die ook goed aan elkaar gewaagd zijn...

's Avonds heb ik gepreekt over HC Zondag 27, over de kinderdoop. Dat is hier ook een heel actueel item. Daarna kregen we een derde deel van de kerkenraadsleden met echtgenotes op bezoek. Ze waren benieuwd naar ons huis, en we hadden een heel gezellige avond. Mijn 'oudejaarsavond', voordat ik 66 werd... Weer een verjaardag ver van huis, na de vorige die we op de berg Horeb vierden! Maar voor vandaag genoeg geschreven. Over m'n verjaardag de volgende keer.

Vrijdag 26 februari

De tijd vliegt voorbij! Soms denk ik dat het tijd wordt om weer eens met emeritaat te gaan... Maar veel van wat we doen geeft wel ook weer positieve energie.

Ik pak de draad weer op bij afgelopen maandag: m'n verjaardag. We hebben het 's morgens gevierd bij de kerk, onder de lapa. Het kerkplein was feestelijk aangekleed. Lange tafels stonden klaar met eten en drinken - en een tafeltje voor de cadeautjes! Het was een feestelijk en heel gezellig samenzijn. Ons werd heel duidelijk te verstaan gegeven, dat we voor nu het predikantsechtpaar van de gemeente zijn - en zo heeft de gemeente ons ook op deze morgen met veel liefde en warmte (in dubbele zin!) onthaald. Zo, dat we er soms wat verlegen onder werden... Een hoogtepunt van de ochtend was, dat de kinderen van de lagere school die pal naast de kerk staat, met z'n allen kwamen zingen: in hun schooluniformen en allemaal op blote voeten - zoals de trouwe lezertjes van de avonturen van Bessel allemaal al weten! Mensen, wat een geluid kunnen die kinderen produceren! Na het 'Hiep, hiep, hoera' vroeg ik of ze nog harder konden. Nou, dat konden ze...

We hadden afgesproken, dat we de middag en avond van de dag beschikbaar zouden hebben voor skype-contact met de kinderen en kleinkinderen in Nederland. Daar hebben we een fijn gebruik van kunnen maken. Ik ben zelden zo vaak toegezongen op m'n verjaardag als dit keer.

Dinsdagmorgen had Lineke weer vrouwenvereniging. Voordat het zover was, zijn we eerst naar een rustige wijk van Pretoria gereden, en daar heeft Lineke voor het eerst hier achter het stuur gezeten van de auto in het linkse verkeer! Het ging heel goed - afgezien van een paar vergeefse pogingen om met het rechterportier te schakelen... Ze heeft zelf teruggereden naar huis, en even later naar de kerk. Ik ben die ochtend wat bezoeken gaan doen, en 's middags hebben we samen ook nog wat bezoeken afgelegd. Sommige mensen zijn nu nog lyrisch over het werk dat mijn ouders en ds C.G. Bos hier indertijd hebben gedaan.

's Avonds was er een vergadering van het moderamen. Ik ben er wel geweest, maar was te moe om er veel zinnigs bij te kunnen dragen...

Woensdagmorgen zijn we al vroeg op pad gegaan met een groepje gemeenteleden naar 'Genadeplaas'. Dat is een opvangcentrum voor daklozen en verslaafden. Het ligt op een uur rijden van Pretoria, voor een deel over een 'grondweg'. Misschien heb ik het al eens eerder geschreven, maar de natuur om Pretoria heen doet ons veel denken aan Curacao en Venezuela: heuvelachtig, met veel struikgewas en soms aardig wat cactussen. Het 'grondpad', een onverharde weg, heeft een roestbruine kleur - en die kleur krijgt je auto op een gegeven ogenblik vanzelf ook door alle zand en stof...

Elke woensdag rijdt een aantal gemeenteleden naar Genadeplaas om daar een Bijbelstudie te doen met de mensen of een preek met ze te lezen. Daardoor ontstaat een behoorlijk hechte band met veel van de mensen daar. Er is wel een regelmatig verloop van de bewoners, maar veel van hen zijn al vaak teruggekomen, of hebben er een vaste plek gekregen. Je kunt merken dat de bezoekers hartelijk welkom zijn. Dit keer wordt er een (vertaalde) preek van mij gelezen in de 'kerkzaal' onder een afdak in de open lucht. Er zijn zo'n 40 bewoners aanwezig (plus een paar honden die zich ook op een eigen stoel nestelen...), en er wordt aandachtig geluisterd. 's Zondags zijn er weer andere kerkleden die erheen gaan om een dienst te leiden. De mensen die er wonen hebben voor een deel ook lichamelijke of verstandelijke handicaps. De huisvesting is heel eenvoudig, maar het is een plek waar deze mensen zich veilig en aanvaard voelen. Het is mooi iets te zien van de projecten waar veel leden van de gemeente bij betrokken zijn. Er is in Zuid-Afrika veel nood. Er is onder de kerkleden ook veel liefde en verantwoordelijkheidsbesef voor hun naasten!

We houden ons verder deze dag een beetje rustig, en besluiten  om morgen vrij te houden om er wat op uit te gaan. Dan willen we naar een natuurpark vlakbij huis, op een half uurtje rijden: Rietvleidam Reserve. Die donderdagmorgen giet het van de regen, en het is koud: net 14 graden! We hebben geen weersverwachting gehoord, maar we hoorden dat je juist met regen veel dieren kunt zien, dus we gaan wel op pad. Nou, het was echt de moeite waard. We hebben nog niet veel ervaring met het bezoeken van wildparken, maar we genoten van het ontdekken van allerlei dieren 'in het wild'. We hebben vooral veel vogels gezien en gefotografeerd: ik aan het stuur, en Lineke op de achterbank om alle kanten op te kunnen schuiven voor het maken van foto's!

De regen bleef de hele dag vallen; van een picknick lekker buiten kwam dus niet. Het bleef bij een broodje en koffie in de auto. Maar het was wel een heerlijk dag. Voor een stel foto's kun je terecht op ons foto-album op het internet.

Vrijdagmorgen was er weer een verjaardag van een gemeentelid bij de kerk. Daar was het weer erg gezellig en kwamen we weer heel wat broeders en zusters tegen, ook van de Maranatakerk in Pretoria-Oost. Lineke ging 's middags weer met tannie Nel Visser naar de kinderBijbelclub van Rinette Boersma in Shantelle. Ik ben bezig geweest met de voorbereiding van de dienst van a.s. zondag, en de preek die vertaald moet worden voor volgende week.

Die avond hebben we onze buren van het erf waar we wonen op bezoek gehad: de fam. Reitz. Het is een ouder echtpaar en drie zussen, die hier bij elkaar wonen op een beveiligd 'complex', dat ze 'Reitz singel' hebben genoemd. Daar wonen wij nu dus tussenin. Het was een heel gezellige ´kuier´: een Afrikaanse visite, waarbij je vooral eraan moet denken dat je niet met de koekjestrommel rondgaat, maar dat je die op tafel klaarzet! De buren waren best nieuwsgierig hoe we ons huis hadden ingericht, en ze waardeerden de uitnodiging zeer! Toen we naar bed gingen, barstte er een enorme onweersbui los! Wat is er knusser dan lekker onder de dekens te kruipen, terwijl de regen met donderend geweld op het dak klettert...?

Dinsdag 2 maart

Gisteren is hier meteorologisch gezien de herfst begonnen. Je kunt wel merken dat het 's nachts al flink afkoelt. Maar na de afgelopen donderdag en vrijdag loopt de temperatuur overdag toch weer gauw op tot een graad of dertig. Wat ons betreft is het momenteel heerlijk zomers weer!

Zaterdag moest ik 's morgens nog wel voor de preken aan het werk en er moesten boodschappen gedaan worden. Maar verder hebben we een heerlijk relaxte dag gehad. We hebben een braai gekregen, en die hebben we 's middags ingewijd met een paar lekkere dikke kipsaté's. 's Avonds kregen we bezoek. We hebben de plannen voor de vakantie in april met Harm en Swan nog wat verder ingevuld: voor de dagen vóór en na de week die we in het Krugerpark willen doorbrengen, hebben we een huisje kunnen huren in Graskop. Dat ligt midden in een prachtig natuur(berg)gebied, dicht bij het park.

Zondagmorgen heb ik gepreekt, en hebben we weer koffie gedronken bij de kerk. 's Middags hebben we lekker lui in de tuin in de zon liggen lezen. We hebben van iemand een boek van Bram Vermeulen geleend: Help, ik ben blank geworden! Een indringend boek, dat erg verhelderend is over de verhouding tussen blank en zwart in Zuid-Afrika. Een aanrader voor wie geïnteresseerd is.

's Avonds hebben we na de kerkdienst voor het eerst br. en zr. Joop en Joke Parre ontmoet. Een 'begrip' voor ieder die iets heeft met ontwikkelingswerk in Zuid-Afrika. We willen proberen iets te zien van een nieuw project waar ze mee bezig zijn, dicht bij de grens met Zwaziland en Moçambique. We konden niet lang blijven praten uit de kerk, want we kregen de tweede lichting kerkenraadsleden en echtgenotes op bezoek. Weer een heel gezellige avond. We zijn nu dus precies een maand in Pretoria! We voelen wel de afstand met de (klein)kinderen in Nederland en met allerlei ontwikkelingen die zich daar afspelen. Tegelijk ervaren we dagelijks, dat ons werk hier erg wordt gewaardeerd en dat we hier echt iets mogen betekenen.

Maandagmorgen zijn we op bezoek geweest bij Dirk Maurits en Rinette Boersma - het zendelingsechtpaar in Shantelle, een gemengde (zwart/blank/gekleurd) woonwijk, even buiten Pretoria. Het was fijn wat nader met ze kennis te maken en ervaringen uit te wisselen en meer te horen over het zendingswerk. Lineke helpt, samen met een zuster uit Pretoria, Rinette elke vrijdagmiddag bij de Kinderclub. Als Dirk Maurits en Rinette een paar weken met vakantie gaan, zullen 'tannie Nel' en Lineke samen de club voortzetten.

Toen we thuiskwamen, had Lineke een ongelukje: ze had al een paar weken een blauwe grote teen, doordat een jongen in een winkel er op had gestaan. Nu stootte ze die teen tegen de strijkplank, en de nagel ervan sprong recht overeind. Onze huisarts gebeld, en die verwees ons naar een hospitaal dicht bij ons huis. Daar is Lineke op een prima manier geholpen: binnen een half uur na onze aankomst was de nagel eraf, de teen verbonden, de rekening betaald en de pijnbestrijders gehaald! Ze kan er nu prima mee uit de voeten, en zonder veel pijn. Maar na twee dagen moet het verband eraf, en moet ze twee keer per dag met de teen in zout water - en dan niks meer eromheen! Eens kijken hoe dat dan moet... In elk geval hebben we een heel positieve ervaring opgedaan met de gezondheidszorg in Pretoria!

We hebben nog een paar bezoeken gedaan, en nadere afspraken kunnen maken met de Parre's voor later in deze maand.

Zondag 7 maart

Alweer een week voorbij. De tijd lijkt te vliegen. Toch was het een betrekkelijk rustige week, zonder al te veel bijzondere dingen, lijkt het. Hoewel, als je het weer eens op een rijtje zet... We doen dagelijks een of twee bezoeken. Daarbij komen we bij mensen in heel uiteenlopende omstandigheden: ziek en gezond, in schitterende huizen en met nauwelijks brood op de plank. Wat ons telkens weer treft, is het uitgesproken Godsvertrouwen. Ik weet niet of de mensen hier dichter bij God leven dan in Nederland, maar men komt er hier wel meer openlijk voor uit.

Dinsdagavond hadden we een Bijbelstudiegroep van jonge mensen, twintigers en dertigers, bij ons thuis. Dat was weer genieten, en we hebben de indruk: over en weer. Heerlijk, zo'n stel jonge mensen die heel serieus bezig zijn met de vraag hoe de Here hen wil gebruiken (het ging over Ezech. 2 en 3, de roeping van Ezechiël); en die het ook echt waarderen als je met ze mee probeert te denken.

Lineke heeft deze week toch nog wel wat last gehad van haar zere teen. Ze heeft de schilderclub laten schieten - en dat wil wat zeggen! We hebben weer wat meer zicht gekregen op verschillende vormen van barmhartigheidswerk in de omgeving. Er is een deskundige van DVN in de afgelopen weken hier geweest om allerlei projecten te bezoeken en te beoordelen met het oog op eventuele financiële steun. Daarbij komt nogal eens de vraag boven: waarom moet er zo moeilijk worden gedaan met beleidsnota's en niet maar een papierwinkel, maar naar het lijkt eerder een papiergroothandel - terwijl er door de inzet van een stel vrijwilligers heel direct zoveel goed werk kan worden gedaan?

Donderdagavond was er een gemeentevergadering: over de financiën van de kerk, de vraag of de zusters in de gemeente ook mogen stemmen bij een ambtsdragersverkiezing, uitvoerige info over de vergadering van ICRC in Nieuw-Zeeland vorig jaar, de 'wysies' voor het zingen van de geloofsbelijdenis en het amen, en over de vraag of mijn preken in  het Nederlands te volgen zijn, eventueel met de uitgeprinte vertaling ernaast. Het was een goede vergadering, met een flinke opkomst, ook van jongeren, een gezellige, vrolijke sfeer, en wat gemopper dat we pas zo laat aan de koffie toekwamen... Wat de preken betreft mocht het zo blijven.

Vrijdag is Lineke weer met tannie Nel naar de kinderclub geweest van Rinette Boersma. De volgende twee weken zijn de Boersma's met vakantie, en dan nemen Nel en Lineke het een paar keer over! 's Avonds gingen we op gezelligheids/werkbezoek bij onze huisarts. Lineke moest haar bloeddruk laten controleren, en we moesten wat medicijnen bijbestellen. Behalve huisarts (die in ZA ook opereert, bevallingen doet, en dus heel breed bezig is) is deze broeder ook een gedreven jager. Z'n huis hangt vol met de opgezette koppen van dieren die hij geschoten heeft. Het liefst met pijl en boog - waarbij je op minder dan 15 meter afstand moet komen om effectief te kunnen schieten... Het huis heeft trouwens veel weg van een museum. Ze zijn hartstochtelijke verzamelaars van Afrikaanse cultuurvoorwerpen. We hadden een buitengewoon boeiende avond.

Maandag 8 maart

Het lukte me gisteren niet om weer helemaal bij te raken met m'n verslag. Ik was toe gekomen aan de zaterdag. Dat was een inspannende dag, met een classisvergadering waarop een zwarte broeder geëxamineerd moest worden om dominee te worden. Dat was nog een echt peremptoir examen, zoals we dat in Nederland ook kenden, met een preek, en vervolgens 9 vakken waarin je voor elk 15 of 20 minuten ondervraagd wordt. Hier overigens vanwege een zinvoller reden dan in Nederland, omdat de candidaat niet aan een rechtstreeks kerkelijke opleiding heeft gestudeerd! De vergadering begon 's morgens om 8 uur, en eindigde met inbegrip van een aantal pauzes en een lunch, rond drie uur. Met een voor alle aanwezigen verdrietig resultaat, want de broeder kon niet worden toegelaten. Jammer, want er was duidelijk wel een goede betrokkenheid en drive voor het evangelie. De classisvergaderingen worden altijd gehouden in het Engels - voor alle betrokkenen, zwart en blank, hun tweede taal.

Intussen had Lineke om 12 uur een trouwdienst bezocht van twee jonge leden van onze gemeente. Het is hier geen officiële kerkdienst, maar een samenkomst van de familie (te vergelijken met een begrafenissamenkomst in Nederland), waarin de predikant niet alleen het huwelijk bevestigt, maar het vervolgens ook sluit - in deze volgorde! Net als bijv. in Amerika fungeert de predikant hier dus als (onbezoldigd) ambtenaar van de burgerlijke stand. In het Nederlands Dagblad stond deze zaterdag juist een artikel over een protest van predikanten bij Nederduits Geref. kerken, dat het hen teveel werk werd om huwelijken te sluiten. Ze mogen de formulieren niet meer via de post naar de overheid sturen, maar moeten ze nu persoonlijk afgeven. De reden is dat de post in Zuid-Afrika niet uitblinkt in betrouwbaarheid. Daar kunnen we ons iets bij voorstellen, want een paar pakjes die uit Nederland naar ons gestuurd waren voor mijn verjaardag, zijn pas deze week aangekomen... Na afloop van de trouwsamenkomst was er een gezellige receptie onder de lapa bij de kerk.

Toen ik thuiskwam van de classis, vonden we het mooi geweest voor deze dag. We hebben een paar lekkere spiezen met gesmookte kip gehaald bij de slager en heerlijk in de zon gebraaid.

De zondagmorgen begon voor ons weer als gewoonlijk: een rustig ontbijt op de stoep, onder het gelui van vier of vijf kerkklokken in de buurt... Ik hoefde 's morgens niet te preken, dus dat was relaxed naar de kerk. We hadden voor deze zondag het gezin van de enige boer in de gemeente uitgenodigd - u weet het misschien nog: die zo'n 100 km van de stad af wonen. Wij hebben in de afgelopen weken aardig wat onweer en regen gehad, maar we hoorden dat er in hun buurt geen druppel regen was gevallen! Als de droogte nog even aanhoudt, is dat een ramp voor de oogst... We hebben het overigens heel gezellig gehad met elkaar. 's Avonds heb ik gepreekt over Zondag 28 en 29: over het nagmaal. Daarna kregen we de laatste lichting van de kerkenraadsechtparen op bezoek. Dat is dan altijd een beetje passen en meten om alle auto's netjes op ons erf te parkeren - achter het hek natuurlijk! En oppassen dat er geen auto tussen het hek klem komt, want het hek zwaait na een paar seconden vanzelf weer dicht! De vorige week raakte één van de auto's al licht beschadigd. Zo'n hek geeft echt niet mee, en er zitten lelijke haken aan!

Toen we's avonds naar de kerk reden, zagen we wat politieauto's staan, even verderop in onze straat. We hoorden later dat daar die middag iemand zelfmoord had gepleegd.

Maandagmorgen moesten we eerst naar het hospitaal. Lineke moest bloed laten prikken. Daarna zijn we naar een enorm tuincentrum gegaan, waar we op z'n Engels hebben ontbeten, Lineke een ´damesontbyt´en ik een ´zakemansontbyt´. Dat is een stevige maaltijd met eieren, bacon, worst, friet, een hamburger en een paar boterhammen met jam. Een stelletje duifjes kwam gezellig op ons tafeltje zitten om mee te eten van ons brood...

´s Middags kwamen Pieter en Jenny Boon ons ophalen voor een coetus van de collega´s uit de regio. Dat was baie mooi! De zwarte en blanke predikanten en zendelingen komen een paar keer per jaar, samen met hun echtgenotes, bij elkaar voor een informele ontmoeting. Er is aandacht voor ieders persoonlijke wel en wee, en voor het bijpraten over hoe het gaat in ieders werk. Dat alles wordt vervolgens ook in gebed aan de Here voorgelegd, en afgesloten met een heerlijke maaltijd. Ik had de meeste van de collega´s al op de classis ontmoet. Voor Lineke was het voor een deel nieuw, maar ook een fijn terugzien van zendeling Tjeerd de Boer, die we van vroeger goed kenden, uit de classis Hoogeveen.

Tussen al deze bedrijven door zijn er natuurlijk ook telkens de contacten met kinderen en kleinkinderen in Nederland. We hebben het hier heel goed, en we hebben  ook het gevoel dat het goed is dat we hier zijn. Maar er zijn net zo goed ook de momenten dat je wel even dichter bij je geliefden zou willen zitten...

Zondag 14 maart

De afgelopen week is verder behoorlijk gevuld geweest met pastorale bezoeken. Dinsdag was er weer vrouwenvereniging voor Lineke en kerkenraad voor mij. Woensdag is Lineke weer met Nelly Kleijn naar Soshanguve geweest, op huisbezoek bij voornamelijk aidspatiënten. Ik had op de kerkenraad toegezegd dat ik met een paar broeders mee zou kijken naar een beleidsstuk inzake echtscheiding en hertrouwen. Dat vraagt nogal wat tijd en wijsheid...

Donderdags hadden we vrij gepland. We hadden één van de gemeenteleden die kort geleden jarig was, beloofd dat we als verjaardagscadeau hem zouden meenemen naar het Rietvleidam Reserve waar we eerder ook al eens waren geweest. Dat hebben we deze dag gedaan. Heel gezellig, lekker gepicknicked in het park. Dit keer was het droog en konden we lekker regelmatig buiten zijn. Veel vogels gezien en ook een heleboel bokkies en zebra's. De rhino's kregen we dit keer niet in beeld, hoewel er toch een stuk of zeven moeten zitten. We hebben wel, al was het heel uit de verte, een zeekoei oftewel nijlpaard gezien! We hebben dit keer ook een safaritochtje naar het bijbehorende leeuwenpark gemaakt. Dat viel een beetje tegen: de leeuwen daar zitten op een beperkt terrein, als in een dierentuin. Ze zijn door mensen opgevoed, en daardoor niet meer geschikt om in het wild te worden losgelaten. Maar ze blijven wel uitgesproken gevaarlijk voor mensen. Als je van heel dichtbij die mooie zachte poten van ze ziet - dat zijn wel een soort steelpannen met stalen klauwen! Om nog maar te zwijgen van de enorme tanden die ze in hun muil hebben! We hebben weer wat foto's aangevuld in ons online-fotoalbum.

Het was een mooie en ontspannen dag. Het is de laatste dagen wel steeds flink heet: tot 34 graden! 's Nachts koelde het ook niet steeds veel af. Dan gaat het slapen minder goed. Pretoria ligt grotendeels in een dal tussen bergen. Daardoor blijft er nogal wat luchtvervuiling hangen. Lineke heeft haar astma-puffen wel nodig elke dag.

Vrijdag ben ik voor het eerst op bezoek geweest in een ziekenhuis. Als predikant krijg je hier zeker zoveel ruimte voor geprek met je patiënt als in Nederland. Lineke heeft vrijdagmiddag samen met Nel de hele kinderbijbelclub gedaan, nu Rinette op vakantie is. Het ging goed. Ze geniet ervan!

Zaterdag was er alweer classis! Een voortgezette vergadering met een lastige en verdrietige zaak. We hebben 's middags eerst boodschappen gedaan en verder lekker in de tuin gezeten met de braai. 's Avonds begon het stevig te waaien. Het werd geen bui, maar het friste wel heerlijk op!

Vanmorgen weer in Pretoria gepreekt, en vanmiddag zal ik voor het eerst in de Maranata-kerk preken. De tijd schiet langzaamaan ook al op naar de komst van Harm en Swan. Lineke heeft ze een lange mail geschreven met tips voor wat ze mee moeten nemen. We kijken ernaar uit, ook om iets van wat we hier meemaken te kunnen laten zien en te delen met familie. We zijn hier nu ruim zes weken en hebben soms het gevoel of het nooit anders was... Het skypen is de laatste tijd een beetje op de achtergrond geraakt. Daar zit wel vaak een stuk storing in. Maar via skype kunnen we ook heel goedkoop bellen met de kinderen. Dan zitten we soms zo maar een uur of nog langer te praten. Fijn dat die mogelijkheden er zijn!

Vanmorgen bij de kerk hoorde Lineke nog iets over de rhino's in het Rietvleidampark: er zijn er onlangs twee vanuit een helicopter doodgeschoten (gestroopt); de horens afgesneden en meegenomen - de rest van de kadavers laten ze liggen. De horens zijn goud waard! In landen als China worden ze gebruikt als medicijnen om de vruchtbaarheid te bevorderen. Uit voorzorg schijnen ze nu bij de andere renosters ook de horens verwijderd te hebben (ze groeien in de loop van de tijd wel weer aan), om te voorkomen dat ze ook door stropers worden vermoord...

Zaterdag 20 maart

Ik loop al weer bijna een week achter met het bijhouden van m'n verslag. Het lijkt wel of we het steeds drukker krijgen. Zondag twee keer preken - ik kon merken dat ik dat een tijd niet meer gedaan had... Het was wel mooi trouwens om ook in Maranata te preken. We spraken daar na de dienst weer wat mensen die nog goede herinneringen hebben aan de periode dat vader en moeder hier waren. Maandagmorgen kregen we Tjeerd en Mieke de Boer op bezoek - al bekend vanaf de classis Grootegast, toen wij in Emmen zaten. Tjeerd had ik dus al een paar keer gesproken op de classis en de coetus. Het was fijn om Mieke nu ook weer te zien.

Dinsdag was het weer kerkenraad. De vergadering duurde wel erg lang en kostte me veel energie. De volgende dag hebben we maar helemaal voor onszelf gehouden. We hebben wel nog wat afspraken gemaakt voor de periode dat Harm en Swan hier zijn: drie nachten in een huisje bij St. Lucia aan de kust; en de mogelijkheid om gebruik te maken van een huisje van iemand in de gemeente bij Hartbeespoortdam... Veel mensen zijn trouwens momenteel volop bezig met plannen en voorbereiding voor vakantie. Rondom Pasen zijn de scholen twee weken vrij, en er zijn nog wat bijzondere feestdagen die zorgen voor een paar lange vrije weekenden. Wie maar even kan, gaat er dan een poosje tussenuit.

We hebben een ritje gemaakt naar het vliegveld bij Johannesburg. Harm en Swan komen 8 mei 's morgens al om 7 uur aan. Dan willen we niet eerst nog moeten zoeken om daar de weg te vinden.

De week is verder steeds behoorlijk gevuld met bezoeken aan gemeenteleden, voorbereiding van preken, studie voor de kerkenraad. Lineke heeft vrijdag weer de kinderclub gedaan, en is zaterdag met Nelly Kleijn naar een bijeenkomst geweest in Soshanguve, waar Nelly voor de vrouwen van de zwarte- en de zendingsgemeenten verteld heeft hoe ze vorig jaar in Nederland voorlichting gegeven heeft over het hulpverleningswerk. Dat was voor Lineke een heel boeiende ervaring. Ze zal er in 'Bessel' wel wat meer over schrijven.

Donderdag moesten we ineens achter de verlenging van onze visa aan. Als tourist mag je maximaal drie maanden in het land blijven, maar voor een langer verblijf moet je minstens dertig dagen voor het verlopen van die termijn een verlenging vragen. Daarvoor moesten we naar een kantoor van Binnenlandse Zaken in het hartje van de stad. Gelukkig ging één van de gemeenteleden met ons mee. Dat bespaarde een hoop zoektijd. De meeste tijd waren we nog kwijt bij het wachten voor de kassa waar we moesten betalen. Er stond een lange rij, en er kwamen voortdurend 'zij-instromers' tussendringen van het loket 'paspoorten' - totdat een  vrouw het niet meer kon aanzien en met niet mis te verstane woorden en gebaren een indringster op haar plaats wees. Een mooi stukje folklore...

Wat ik vanmorgen gedaan heb - we zijn wezen vissen! Georganiseerd door de diakenen van Pretoria en Maranata voor de mannen van 60+. Om 7 uur vanmorgen moesten we daarvoor bij een stuwmeer zijn, ruim een half uur rijden buiten Pretoria. Langs de oever van het meer strekte zich een grasrand uit van wel een paar kilometer, waar het redelijk druk was met kamperende en vissende mensen. Een paar diakenen hadden er de vorige avond al een vouwwagen opgezet en hadden er een nachtje geslapen. Bij onze aankomst stond de koffie klaar, en later op de ochtend werden er eieren en ham gebakken voor een uitgebreid ontbijt. Er werden parasols en partytenten opgezet, het was een gezellig samenzijn met een kleine 20 mannen uit de beide gemeenten. En, o ja, er werd gevist. Dat wil zeggen: er stonden wel 20 hengels. Er werd met zeer deskundige gezichten gefrunnikt aan haakjes. Er waren wormen, en dikke bollen millies(maïs)pap, die aan haken werden gewurmd. Van tijd tot tijd werd een hengel uitgeworpen - waarbij meestal de milliesbol er ergens in de lucht al afzwiepte. Er moesten nogal eens snoeren uit elkaar gepeuterd worden. Er vielen voorzover ik gemerkt heb, geen gewonden door rondzwaaiende haakjes. Maar vis werd er ook niet gevangen. Niet één. Er werden wel sterke verhalen verteld over vissen die ze vroeger gevangen hadden... Ik heb overigens zelf geen hengel in m'n handen gehad. Ik heb het heel gezellig gehad, in een luie stoel, met een zonnehoed op m'n hoofd, een frisdrankje in de hand, in plezierig gezelschap van, denk ik, minstens evenveel broeders van onder als van boven de 60...

We hebben vanmiddag ook weer een trouwerij meegemaakt in de kerk. De vorige keer moest ik verstek laten gaan vanwege de classis, maar nu kon ik ook van de partij zijn.

Ik wil voor de lezers in Nederland ook iets vertellen over het straatbeeld, zoals we dat dagelijks meemaken. Afgezien van het linkse verkeer, is misschien wel het meest opvallend dat bij vrijwel ieder verkeerslicht mensen, mannen, jongens, maar ook wel vrouwen, tussen de stilstaande auto's komen lopen. Ze willen vaak wat verkopen: kranten, groente of fruit, en allerlei andere spullen. Of ze vragen om geld, voor eten (of drinken?). Soms hebben ze een stuk karton waarop staat waarom ze het zo moeilijk hebben. Soms begint een jongen snel je voorruit te wassen om wat te verdienen. Het zijn meestal zwarte mensen, maar er zijn ook blanken bij. In het Ned. Dagblad stond deze week, dat de armoede onder de blanken in Zuid-Afrika met 70 % is toegenomen. Overigens is het percentage armen onder de blanken met ongeveer 5 % niet te vergelijken met het percentage arme zwarten, dat tegen de 50 % ligt.